당신은 주제를 찾고 있습니까 “upoważnienie na wypadek śmierci w banku – Co to jest dyspozycja na wypadek śmierci? Jak właściwie zabezpieczyć najbliższych?“? 다음 카테고리의 웹사이트 you.dianhac.com.vn 에서 귀하의 모든 질문에 답변해 드립니다: https://you.dianhac.com.vn/blog. 바로 아래에서 답을 찾을 수 있습니다. 작성자 WNIOSKOMAT 이(가) 작성한 기사에는 조회수 306회 및 좋아요 10개 개의 좋아요가 있습니다.
Table of Contents
upoważnienie na wypadek śmierci w banku 주제에 대한 동영상 보기
여기에서 이 주제에 대한 비디오를 시청하십시오. 주의 깊게 살펴보고 읽고 있는 내용에 대한 피드백을 제공하세요!
d여기에서 Co to jest dyspozycja na wypadek śmierci? Jak właściwie zabezpieczyć najbliższych? – upoważnienie na wypadek śmierci w banku 주제에 대한 세부정보를 참조하세요
⏩ Więcej przeczytasz na naszym blogu: https://wnioskomat.com/blog/co-to-jest-dyspozycja-wkladem-na-wypadek-smierci
Witajcie!
Czy wiecie co to jest dyspozycja na wypadek śmierci? Warto to wiedzieć!
Właśnie w dzisiejszym odcinku (ostatnim już z cyklu \”Dziedziczenie spadku\”) odpowiemy Wam na pytania:
Co to jest dyspozycja wkładem na wypadek śmierci? Jakie są jej założenia? Kto może z niej skorzystać i w jakim celu, a także dlaczego warto ją złożyć?
Z poprzednich odcinków dowiedzieliśmy się jakie są podstawowe zagadnienia związane z kwestią dziedziczenia w Polsce. Omówiliśmy w nich skutki prawne, które wiążą się z określonymi decyzjami spadkowymi, jak również powiedzieliśmy, w jaki sposób można się uchronić przed odziedziczeniem długów oraz co można zrobić w celu zweryfikowania czy spadkodawca pozostawił po sobie długi.
Czy istnieje zatem rozwiązanie, które pozwoli naszym najbliższym, szybko uzyskać zgromadzone przez nas oszczędności na rachunkach bankowych w przypadku naszej śmierci?
Odpowiedź brzmi: TAK!
Zapraszamy do oglądania!
Rozkład odcinka:
0:00 – 0:21 – Wstęp czyli o czym opowiemy w odcinku?
0:22 – 0:59 – Poprzednie odcinki serii
1:00 – 2:57 – Co to jest dyspozycja wkładem na wypadek śmierci?
2:58 – 4:37 – Jakie obowiązują ograniczenia?
4:38 – 6:16 – Jak złożyć dyspozycję na wypadek śmierci?
6:17 – 7:02 – Dlaczego warto złożyć dyspozycję na wypadek śmierci?
7:03 – 7:20 – Koszt dyspozycji na wypadek śmierci
7:21 – 7:59 – Czy można zmienić dyspozycję na wypadek śmierci?
8:00 – 8:58 – Podsumowanie
upoważnienie na wypadek śmierci w banku 주제에 대한 자세한 내용은 여기를 참조하세요.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci – czym jest i czy …
Łączna maksymalna wartość zapisu bankowego wynosi 20-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, …
Source: www.najlepszekonto.pl
Date Published: 3/24/2022
View: 3987
Dyspozycja wkładem z rachunku bankowego na wypadek …
Zgodnie z prawem bankowym kwota zapisana w dyspozycji na wypadek śmierci nie wchodzi do spadku po zmarłym posiadaczu rachunku. Oznacza to, że …
Source: www.skef.pl
Date Published: 11/14/2021
View: 7668
Dyspozycja na wypadek śmierci – na czym polega i jak ją …
Dyspozycja na wypadek śmierci jest poleceniem, jakie posiadacz rachunku może …
Source: habza.com.pl
Date Published: 10/30/2022
View: 4203
Dyspozycja na wypadek śmierci – dlaczego warto ją złożyć?
To dokument w którym wskazuje się, kto i w jakiej wysokości otrzyma pieniądze z konta bankowego po śmierci właściciela. Pod uwagę brane są konta …
Source: www.ing.pl
Date Published: 2/8/2021
View: 9734
[Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci] – Prawo bankowe.
1. Posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może polecić pisemnie bankowi …
Source: sip.lex.pl
Date Published: 12/13/2022
View: 798
Dyspozycja na wypadek śmierci – upoważnienie do konta
Zapis bankowy – upoważnienie do rachunku bankowego po śmierci. Udostępnij. A A A. ` Przeczytasz w 19 min.
Source: kapitalni.org
Date Published: 9/18/2021
View: 4227
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci
Bank Spółdzielczy w Parczewie umożliwia Posiadaczowi rachunku będącemu osobą fizyczną ustanowienie w formie pisemnej dyspozycji wkładem na wypadek śmierci.
Source: bs.com.pl
Date Published: 4/9/2021
View: 7873
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci
56 Prawa Bankowego dotyczącego dyspozycji wkładem na wypadek śmierci o brzmieniu: Art. 56. Posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo- …
Source: www.bsolesnica.pl
Date Published: 4/30/2022
View: 1798
Dyspozycja na wypadek śmierci – Bank Spółdzielczy w Tworogu
Jakie są obowiązki banku? W przypadku śmierci posiadacza rachunku bankowego, który złożył dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, bank ma obowiązek powiadomienia …
Source: www.bstworog.pl
Date Published: 5/20/2022
View: 1217
Finanse po śmierci członka rodziny. Porady.
Czy śmierć posiadacza rachunku bankowego powoduje rozwiązanie umowy o prowadzenie rachunku? … Jak działa dyspozycja wkładem na wypadek śmierci?
Source: rf.gov.pl
Date Published: 5/8/2022
View: 5542
주제와 관련된 이미지 upoważnienie na wypadek śmierci w banku
주제와 관련된 더 많은 사진을 참조하십시오 Co to jest dyspozycja na wypadek śmierci? Jak właściwie zabezpieczyć najbliższych?. 댓글에서 더 많은 관련 이미지를 보거나 필요한 경우 더 많은 관련 기사를 볼 수 있습니다.
주제에 대한 기사 평가 upoważnienie na wypadek śmierci w banku
- Author: WNIOSKOMAT
- Views: 조회수 306회
- Likes: 좋아요 10개
- Date Published: 2022. 3. 29.
- Video Url link: https://www.youtube.com/watch?v=C7u5l1SoRyk
Jak upoważnić kogoś do konta bankowego po śmierci?
Art. 56 Ustawy Prawo bankowe daje posiadaczowi rachunku oszczędnościowego, oszczędnościowo-rozliczeniowego lub lokaty terminowej prawo do wydania bankowi polecenia wypłaty z rachunku środków po swojej śmierci następującym osobom: ✓ Małżonkowi. ✓ Wstępnym (dzieciom, wnukom itd.). ✓ Zstępnym (rodzicom, dziadkom itd.).
Czy osoba upoważniona do konta może wypłacić pieniądze po śmierci właściciela konta?
Art. 55 ust. 1 pkt 1 ustawy – prawo bankowe zobowiązuje bank do wypłaty środków znajdujących się na rachunku bankowego zmarłego posiadacza rachunku na rzecz osoby, która przedłoży rachunki potwierdzające wysokość poniesionych przez nią kosztów. Kwota ta nie wchodzi do masy spadkowej po zmarłym.
Jak odzyskać pieniądze z konta bankowego po zmarłej osobie?
Wypłata spadku przez bank
Instytucję finansową należy poinformować o śmierci posiadacza rachunku, okazując akt zgonu. Żądanie od banku albo spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej wypłaty środków zgromadzonych na rachunku wymaga udowodnienia, że wnioskująca osoba jest spadkobiercą po posiadaczu rachunku.
Ile bank zabiera po śmierci?
Ile bank zabiera pieniędzy po śmierci właściciela? Konto bankowe po śmierci właściciela zostanie zamknięte, jednakże zgromadzone na nim pieniądze nie przepadną. Bank będzie je przechowywać do momentu, aż nie zgłoszą się spadkobiercy. W tym czasie bank nie będzie naliczał żadnych opłat za prowadzenie rachunku bankowego.
Czy osoba upoważniona do konta bankowego może wypłacić pieniądze?
Zakres takiego upoważnienia może się różnić, ale zwykle polega na tym, że osoby upoważnione mają dostęp do środków na koncie. Mogą więc wypłacać gotówkę, wpłacać pieniądze lub wykonywać przelewy.
Co grozi za wypłacenie pieniędzy z konta po śmierci właściciela 2022?
Wypłata z bankomatu po śmierci właściciela konta, nawet gdy posiada on pełnomocnictwo lub upoważnienie do rachunku bankowego, jest niezgodna z prawem. Co grozi za wypłacenie pieniędzy z konta po śmierci właściciela? Można zostać posądzonym o kradzież lub wyłudzenie.
Jak można wypłacić spadek z banku i podział pieniędzy z konta zmarłego?
Bank dokona wypłaty jedynie na wniosek uprawnionego podmiotu (spadkobiercy) po okazaniu przez niego poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez notariusza lub postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
Jakie dokumenty do banku po śmierci?
Przygotuj swój dokument tożsamości, dane osoby zmarłej (m.in. PESEL i datę zgonu), akt zgonu lub inny dokument potwierdzający zgon – jeśli śmierć nie została jeszcze zgłoszona – oraz dyspozycję na wypadek śmierci, jeśli ją masz.
Czy bank szuka spadkobierców?
Celem wszczęcia postępowania mającego na celu dochodzenie przez bank należności z tytułu zobowiązania zaciągniętego przez zmarłego kredytobiorcę jest w pierwszej kolejności ustalenie kręgu spadkobierców, o czym będzie mowa niżej. Zgodnie z treścią art. 922 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.
Ile się czeka na spadek z banku?
Szybka wypłata pieniędzy oznacza konieczność ich zdeponowania w ciągu kilku dni od dnia śmierci właściciela rachunku – banki blokują konta dosyć szybko, czasami zdarza się, że w ciągu 3 dni od daty zgonu.
Czy po śmierci trzeba zgłaszać do urzędu skarbowego?
Wszelkie prawa do odliczeń i ulg nadal obowiązują w przypadku zmarłego i mogą być wpisane w deklarację PIT przez jego małżonka lub spadkobiercę. Jeśli zmarłemu przysługują ulgi czy odliczenia, to pozostaje miesiąc na ich zgłoszenie do organu skarbowego.
Co grozi za wypłacenie pieniędzy z konta po śmierci właściciela 2022?
Wypłata z bankomatu po śmierci właściciela konta, nawet gdy posiada on pełnomocnictwo lub upoważnienie do rachunku bankowego, jest niezgodna z prawem. Co grozi za wypłacenie pieniędzy z konta po śmierci właściciela? Można zostać posądzonym o kradzież lub wyłudzenie.
Jak załatwić upoważnienie do konta bankowego?
Upoważnienie do konta należy złożyć osobiście w placówce banku. W szczególnych sytuacjach dopuszcza się możliwość jego dostarczenia w inny sposób, jednak wtedy powinno przyjąć formę aktu notarialnego.
Po jakim czasie bank szuka spadkobierców?
Zasadniczo stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić wcześniej niż przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba, że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku (art. 1026 k.c.).
Jak uzyskać dostęp do konta osoby zmarłej?
Zapytanie o rachunki posiadane przez zmarłego może złożyć każdy, kto posiada tytuł prawny do pieniędzy po zmarłym (prawomocne postanowienie o nabyciu spadku lub zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia). Wniosek o informację można złożyć w dowolnym banku czy SKOK-u (nie ma wymogu, bycia jego klientem).
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci – czym jest i czy warto z niej skorzystać?
Jak sprawić, by po naszej śmierci zgromadzone przez nas oszczędności szybko trafiły do naszych krewnych? Odpowiedź jest prosta – wystarczy skorzystać z oferowanej przez bank usługi zwanej „Dyspozycją wkładem na wypadek śmierci”. W tekście wyjaśniamy, na czym ona polega i na jakie jej aspekty warto zwrócić uwagę.
Spis treści
Dziedziczenie pieniędzy z konta po zmarłym bywa procesem trudnym i czasochłonnym. Zgodnie z polskim prawem bank po uzyskaniu informacji o śmierci posiadacza rachunku musi zablokować jego konto, co – oczywiście – uniemożliwia rodzinie podjęcie znajdujących się na rachunku oszczędności. Aby je otrzymać, należy przynieść do oddziału banku odpis prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku bądź też sporządzony przez notariusza wypis zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia.
W sytuacji, gdy prawo do oszczędności po zmarłym posiadaczu rachunku ma dwóch lub więcej spadkobierców, do wypłaty środków z rachunku bankowego niezbędne jest także przedłożenie bankowi pisemnego, zgodnego oświadczenia spadkobierców o podziale środków zgromadzonych na rachunku lub postanowienia sądu o dziale spadku. Dopiero na podstawie tych dokumentów bank wypłaci krewnym środki z rachunku osoby zmarłej, a poszczególni spadkobiercy otrzymają swoją część udziału.
Szybko w teorii, długo w praktyce
Niestety, w praktyce nie wygląda to tak prosto. Nawet jeśli zmarły zostawił testament, jego oświadczenie woli może zostać zakwestionowane przez inne spokrewnione z nim osoby, a sąd musi te roszczenia rozpatrzyć. W efekcie tego typu sprawy mogą się ciągnąć latami, a oszczędności po zmarłym przez długi czas pozostawać poza zasięgiem rodziny.
Oddzielną kwestią, która może jeszcze bardziej wydłużyć opisany wcześniej proces, jest ustalenie, czy zmarły w ogóle pozostawił jakieś oszczędności, a jeśli tak – to w którym banku. Na szczęście, 1 lipca 2016 r. weszła w życie nowelizacja Prawa bankowego, która ułatwia odnalezienie finansów zmarłego. Dziś każda osoba poszukująca rachunków bliskich zmarłych może skorzystać z Centralnej Informacji o Rachunkach Uśpionych uruchomionej przez Krajową Izbę Rozliczeniową i w miarę szybko zlokalizować konto po nieżyjącym członku rodziny.
Reasumując, wszystkie opisane wyżej działania wymagają czasu i nierzadko wiążą się z różnymi kosztami (opłaty sądowe, taksy notarialne, opłata za wydanie informacji zbiorczej o rachunkach itp.). Tymczasem istnieje prosta i całkowicie legalna metoda pozwalająca na uniknięcie tych niedogodności – jest nią właśnie dyspozycja wkładem na wypadek śmierci.
Na czym polega zapis bankowy?
„Dyspozycja wkładem na rachunku bankowym na wypadek śmierci jego posiadacza” to narzędzie przewidziane w Prawie bankowym, będące jednocześnie odrębną regulacją od ogólnych zasad dziedziczenia. Mogą z niej skorzystać wyłącznie posiadacze następujących rachunków: indywidualnych kont oszczędnościowo-rozliczeniowych (z wykluczeniem rachunków wspólnych), kont oszczędnościowych oraz rachunków terminowej lokaty oszczędnościowej. Osoby te mogą polecić pisemnie bankowi dokonanie wypłaty określonych kwot z konta na rzecz wskazanych w dokumencie krewnych (rzecz jasna, już po swojej śmierci).
Dyspozycja – ale nie dla wszystkich
Warto jednak w tym miejscu zaznaczyć, że nie da się objąć dyspozycją dowolnej osoby, np. dalekiej kuzynki czy ulubionego bratanka. Krąg powinowatych, którym można w ten sposób przekazać pieniądze, jest ściśle ograniczony i obejmuje: małżonka, rodzeństwo, wstępnych (rodzice, dziadkowie) i zstępnych (dzieci oraz wnuki). Posiadacz rachunku może uczynić zapis bankowy na rzecz wielu osób lub ograniczyć się do jednego członka rodziny. Może również złożyć dyspozycję wkładem w kilku różnych bankach, pod warunkiem, że posiada w nich rachunek (przykładowo: w banku X dyspozycja będzie dotyczyła środków na lokacie, w banku Y – wkładu na koncie osobistym).
Dyspozycję można w dowolnym czasie odwołać lub zmienić. Zmiana może dotyczyć kwot, które przypadną poszczególnym krewnym lub polegać na wymianie beneficjentów (np. możemy jedną osobę wykreślić, a na jej miejsce wpisać inną).
Kliknij, aby powiększyć
Upoważnienie do konta bankowego po śmierci właściciela – limit kwotowy
Trzeba jeszcze pamiętać o jednym ograniczeniu – w przypadku banków suma wypłat dla wszystkich wskazanych w dyspozycji krewnych nie może przekroczyć określonej kwoty. Łączna maksymalna wartość zapisu bankowego wynosi 20-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku (w styczniu 2022 r. było to 121 283,20 zł). Jak można się domyślić, kwota ta ulega bardzo częstym zmianom, zaś ten fakt ma swoje określone konsekwencje (o nich jednak przeczytasz w dalszej części artykułu).
Ważne! W przypadku dyspozycji składanej w SKOK-ach górny limit wypłaty nie może przekroczyć ogółem sumy przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłaszanego przez Prezesa GUS, w okresie 5 lat kalendarzowych poprzedzających wypłatę. Inny zatem jest sposób wyliczenia dyspozycji oraz moment, od którego zapis jest obliczany.
Podsumowując: opisany wcześniej limit wypłat obowiązuje w odniesieniu do wszystkich dyspozycji, a nie do każdej z nich oddzielnie. Nie może być również zwiększony w sytuacji, gdy posiadamy kilka rachunków oszczędnościowych, niezależnie od tego, czy są one prowadzone w jednym banku, czy też w różnych instytucjach. I wreszcie – liczba uposażonych osób także nie ma wpływu na zmianę limitu. Nieważne, czy wskażemy jednego krewnego czy dziesięciu – będziemy mieli do rozdysponowania tylko i wyłącznie kwotę stanowiącą dwudziestokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw.
Ile wynosi łączna kwota dyspozycji?
Łączna maksymalna suma dyspozycji wynosi dwudziestokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku.
Zalety dyspozycji
Skoro już wiemy, jakie zasady obowiązują przy sporządzaniu zapisu bankowego, przejdźmy do najważniejszej kwestii – do czego dyspozycja wkładem może nam się przydać. Odpowiedź jest prosta. Możemy w ten sposób zabezpieczyć interesy naszych bliskich i ułatwić im szybki dostęp do naszych oszczędności. Bez prawników, sądów i dodatkowych kosztów.
Jest to możliwe przede wszystkim dlatego, że kwoty z tytułu dyspozycji nie wchodzą do spadku po posiadaczu rachunku. Oznacza to, że możemy na podstawie takiego zapisu uzyskać wypłatę z rachunku zmarłego, jeszcze zanim zacznie się postępowanie spadkowe.
Ważne! Osoba wskazana przez posiadacza rachunku wydającego dyspozycję nie jest zobowiązana do jakichkolwiek świadczeń wobec spadkobierców, bez względu na to, czy sama należy do ich grona, czy też została wyłączona ze schedy spadkowej.
Jak złożyć dyspozycję wkładem na wypadek śmierci?
Złożenie dyspozycji, każda jej zmiana lub jej odwołanie wymagają zachowania formy pisemnej. W tym celu musimy wypełnić specjalny formularz, który otrzymamy w placówce banku. Warto jednak dodać, że wiele instytucji (przykładowo: Nest Bank, mBank, Pekao SA, Toyota Bank) udostępnia formularz na swojej stronie internetowej. Możemy więc „na spokojnie” uzupełnić druk w domu i odwiedzić oddział z już gotowym dokumentem.
Z reguły, aby złożyć dyspozycję, musimy pofatygować się do placówki banku, choć od tej zasady istnieje kilka wyjątków. I tak, w PKO BP, Nest Banku i Peako SA. ustanowienie zapisu jest możliwe za pośrednictwem bankowości elektronicznej.
Warto dodać, że podczas składania dyspozycji obecność osób uposażonych nie jest wymagana. Krewny nie podpisuje żadnych dokumentów, nie musi też w żaden inny sposób zatwierdzić tzw. „karty beneficjenta” zakładanej przez pracownika banku. Dodajmy w tym miejscu, że wspomniana wcześniej karta fizycznie nie istnieje – są to po prostu dane osoby /osób wymienionych w formularzu, które doradca wpisuje do systemu.
Może jednak się zdarzyć, że pracownik banku zażąda, abyśmy zjawili się w oddziale z beneficjentami dyspozycji. Na podstawie sygnałów od naszych Czytelników wiemy, że takie sytuacje mają miejsce, choć – prawdę mówiąc – nie powinny się wydarzyć, świadczą bowiem o niekompetencji doradcy. Przykładowo: zapis na wypadek śmierci można zrobić na rzecz niemowlaka – trudno dociec, w jaki sposób jego obecność w oddziale miałaby wpłynąć na przyjęcie wniosku.
Osobom, które spotkały się z takim żądaniem, możemy poradzić tylko jedno – od razu, jeszcze w oddziale, powinny zgłosić incydent na infolinii i poprosić konsultanta o interwencję lub wskazanie innej metody złożenia dyspozycji (być może będzie można wysłać formularz na adres korespondencyjny banku).
Jakie dane trzeba podać w formularzu dyspozycji wkładem?
Składając oświadczenie o dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, musimy wpisać dane identyfikujące naszą tożsamość oraz tożsamość beneficjentów. Bank poprosi nas o następujące informacje: imię i nazwisko, miejsca zamieszkania, serię i numer dowodu, numer PESEL i numer rachunku/rachunków objętych dyspozycją. W niektórych instytucjach konieczne będzie podanie dodatkowych danych, takich jak data i miejsce urodzenia oraz imiona rodziców (mBank) lub Numer Klienta (Pekao SA). Uwaga! Jeśli nie pamiętasz swojego identyfikatora, zajrzyj do umowy ramowej z bankiem.
W formularzu musimy również uzupełnić rubryczki odnoszące się do beneficjentów. Do obowiązkowych danych należą: imię i nazwisko osoby uposażonej, jej adres zamieszkania, PESEL, numer i seria dowodu oraz stopień pokrewieństwa. Jednak i w tym przypadku poszczególne banki mogą stawiać dodatkowe żądania. Na przykład, w Pekao SA będziemy musieli znać kraj rezydencji podatkowej beneficjenta, w Nest Banku – jego adres korespondencyjny, a w mBanku – datę, miejsce urodzenia i imiona rodziców.
Oświadczenie o innych dyspozycjach
W formularzu należy także zgłosić fakt złożenia dyspozycji wkładem w innym banku oraz podać łączną kwotę takiego zapisu (bez podziału na poszczególnych beneficjentów). Jak łatwo się domyślić, ten wymóg jest związany z maksymalnym limitem – bank przed wypłatą pieniędzy musi się upewnić, czy górna kwota nie została przekroczona (tzn. nie jest wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne wynagrodzenie) lub czy nie musi „dopłacić” do zapisu sporządzonego w innym banku.
W jaki sposób możemy rozdysponować nasze oszczędności
Składając dyspozycję, musimy również wskazać kwotę, którą bank przekaże wybranym przez nas krewnym. Możemy przekazać oszczędności tylko jednej osobie lub ustanowić kilku beneficjentów, zawsze jednak musimy pamiętać o wspomnianym wyżej limicie.
Zapewne uważni Czytelnicy dostrzegli już problem, który wiąże się z ustaleniem owej „maksymalnej kwoty”. Limit obowiązujący w momencie składania dyspozycji może różnić się od limitu, który będzie obowiązywał już po naszej śmierci, a my nie jesteśmy w stanie przewidzieć jego wysokości.
Na szczęście, w większości banków możemy skorzystać z rozwiązania, które pozwala ominąć tę trudność. Zamiast podawać konkretną kwotę zapisu – powiedzmy 100 tys. zł podzielone między krewnych w następujący sposób: żona – 50 tys. zł, syn – 25 tys., brat – 10 tys., wnuczka – 15 tys. – możemy wybrać zapis bez dokładnej stawki. W takim przypadku zaznaczamy klauzulę, że przeznaczamy krewnym maksymalną kwotę, która będzie obowiązywać w dniu realizacji dyspozycji, natomiast zapisy dla poszczególnych osób podajemy w ułamkach lub w procentach (przykładowo: dla żony przeznaczamy 50% wkładu na koncie, dla syna – 25%, dla brata – 10% i dla wnuczki – 15%).
Dzięki temu nie musimy się martwić, że przekroczymy limit ani też co roku „aktualizować” dyspozycji do wysokości zmienionego limitu.
Dyspozycja wkładem – opłaty
W niektórych bankach czynności związane z przyjęciem, zmianą oraz odwołaniem dyspozycji są zwolnione z opłat, w innych – obciążone prowizją od 7 do nawet 30 zł.
Nazwa banku Wysokość opłat Boś Bank 30 zł – przyjęcie dyspozycji, 20 zł – zmiana /odwołanie BNP Paribas 30 zł – przyjęcie dyspozycji /zmiana Bank Pocztowy 11 zł – przyjęcie, modyfikacja, odwołanie dyspozycji 9 zł – w przypadku posiadaczy Pocztowego Rachunku Podstawowego Getin Bank 19,99 zł – przyjęcie dyspozycji /zmiana ING Bank Śląski 15 zł – za przyjęcie dyspozycji 0 zł – odwołanie mBank 15 zł (0 zł dla posiadaczy Konta Intensive) – za przyjęcie/zmianę/odwołanie Nest Bank 0 zł – przyjęcie, modyfikacja, odwołanie dyspozycji w bankowości Internetowej lub mobilnej 25 zł – przyjęcie, modyfikacja, odwołanie dyspozycji w oddziale lub listownie Pekao SA 0 zł – przyjęcie, modyfikacja, odwołanie dyspozycji w bankowości Internetowej lub mobilnej 10 zł – przyjęcie, modyfikacja, odwołanie dyspozycji za pośrednictwem infolinii 20 zł – przyjęcie, modyfikacja, odwołanie dyspozycji w oddziale lub Placówce Partnerskiej PKO BP 25 zł 0 zł dla posiadaczy Rachunku PLATINIUM oraz Konta Platinium II Santander Bank Polska 7 zł – przyjęcie, modyfikacja, odwołanie dyspozycji. 0 zł dla posiadaczy konta Konta < 20 (rachunek w administracji) Alior Bank, Bank Millennium, Citi Handlowy, Credit Agricole, Toyota Bank 0 zł Dodatkowa informacja Warto w tym miejscu doprecyzować, w jaki sposób banki pobierające opłaty definiują „modyfikację” dyspozycji. Jeśli zmiana dotyczy kwot, które mają przypaść poszczególnym krewnym, lub polega na wymianie beneficjentów, to taka operacja wiąże się z prowizją. Natomiast jeśli w ramach już złożonej dyspozycji chcemy zmienić nazwisko uposażonego (bo np. nasza córka właśnie wyszła za mąż) lub podać nowy adres zamieszkania (swój lub członka rodziny wskazanego w zapisie), wówczas uczynimy to za darmo. Skąd bank wie o śmierci właściciela konta? Zazwyczaj bank zostaje poinformowany o śmierci klienta przez jednego z członków rodziny lub pełnomocnika do konta. Jednak takiego zgłoszenia może dokonać każda dowolna osoba, o ile dysponuje odpowiednim dokumentem. Za taki banki uznają: świadectwo zgonu; pełny lub skrócony odpis aktu zgonu; pismo organu rentowego; informację z rejestru Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL); pismo z policji, z sądu, od komornika. Co jednak, jeśli bank nie posiada wiedzy, że właściciel rachunku nie żyje? W takim przypadku najczęściej prowadzi rachunek bankowy do momentu, w którym mija 5 lat od daty ostatniej operacji na koncie (zgodnie wprowadzoną w 2016 r. nowelizacją ustawy Prawo bankowe każdy nieaktywny rachunek musi zostać po 5 latach zweryfikowany). Aby ustalić, czy dany ROR należy do osoby zmarłej czy żyjącej, bank sprawdza rejestr PESEL i po uzyskaniu informacji o zgonie właściciela natychmiast blokuje konto, a trzymane na nim oszczędności przenosi na specjalny rachunek techniczny. Ma również obowiązek niezwłocznie zawiadomić osoby wskazane w dyspozycji o możliwości wypłaty określonej kwoty. Wypłata środków po śmierci właściciela konta bankowego Aby wejść w posiadanie oszczędności po zmarłym członku rodziny, musimy osobiście zjawić się w oddziale banku, potwierdzić swoją tożsamość i wskazać sposób przekazania pieniędzy (przelew na konto lub wypłata w kasie). Należy przynieść ze sobą akt zgonu krewnego oraz dowód osobisty bądź inny dokument umożliwiający ustalenie tożsamości. Wypłata środków – przynajmniej na razie – we wszystkich bankach jest zwolniona z prowizji. Kiedy pieniędzy na koncie jest za dużo lub za mało Ustanowienie dyspozycji wkładem nie wpływa oczywiście w żaden sposób na możliwość dysponowania środkami na rachunku. Mówiąc innymi słowy, zapis bankowy nie prowadzi do „zablokowania” kwoty, którą posiadacz rachunku przeznaczył dla najbliższych i może on z niej korzystać bez żadnych ograniczeń. W efekcie może się okazać – już po śmierci dysponenta – że na koncie będzie znacznie mniej pieniędzy niż suma wskazana w dyspozycji. Równie często ma miejsce odwrotna sytuacja – należące do zmarłego oszczędności mogą znacznie przewyższać zapis na rzecz krewnych. Sprawdźmy więc, jak w takich przypadkach postępują banki. Jeśli wkład na koncie jest niższy niż łączny limit kwotowy dla wskazanych w dokumencie członków rodziny, to bank proporcjonalnie zmniejsza wypłaty dla wszystkich uposażonych przez zmarłego osób. Niemożliwa jest więc sytuacja, że środki trafią do trzech pierwszych wymienionych w dyspozycji krewnych, a dla ostatniego zabraknie pieniędzy. Natomiast jeżeli po zrealizowaniu dyspozycji na rachunku zmarłego pozostają jeszcze jakieś oszczędności, bank dokonuje ich blokady, a środki na koncie wchodzą w skład majątku spadkowego. A co, jeżeli zostanie przekroczony limit? Może też się zdarzyć, że posiadacz rachunku zadysponuje na rzecz krewnych wyższą kwotę, niż wynosi dopuszczony przez prawo limit (czyli dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw). Najczęściej do takiej pomyłki dochodzi w sytuacji, gdy jedna osoba składa kilka dyspozycji w kilku różnych bankach i zapomina, że limit dotyczy ich wszystkich.Obowiązuje wówczas reguła, że pierwszeństwo w realizacji ma dyspozycja wydana później (tj. z późniejszą datą). Jeśli więc krewny zapisał Ci w banku X kwotę 20 tys. zł, a kilka miesięcy później złożył dyspozycję w banku Y na 10 tys. zł i do tego zawyżył wartość zapisu ponad dopuszczalny limit – otrzymasz jedynie 10 tysięcy złotych. Rzadko – lecz jednak – zdarzają się przypadki, że bank wypłaci krewnym kwotę ponad dopuszczalny limit. Jeśli do takiej sytuacji dojdzie z winy banku, to ponosi on odpowiedzialność odszkodowawczą wobec spadkobierców posiadacza rachunku. Oczywiście, osoby, które otrzymały „zawyżone” wypłaty, również są zobowiązane do zwrotu tych środków. Czy pełnomocnik może wypłacić pieniądze z konta po śmierci jego posiadacza? Zacznijmy od tego, dyspozycja na wypadek śmierci często jest mylona z pełnomocnictwem, tymczasem są to dwa różne instrumenty prawne. Mimo iż pełnomocnik otrzymuje dostęp do konta, nie jest właścicielem zgromadzonych na nim środków, dlatego po śmierci posiadacza rachunku automatycznie traci upoważnienie do wykonywania jakichkolwiek operacji, w tym także – co zrozumiałe – do wypłaty pieniędzy. Oczywiście, może zdarzyć się, że pełnomocnik zatai w banku fakt śmierci właściciela konta i wypłaci jego oszczędności, jest to jednak działanie niezgodne z prawem. Pełnomocnik musi także liczyć się z faktem, że po śmierci posiadacza wszystkie środki na rachunku (również jego) wejdą w skład masy spadkowej i mogą przypaść w udziale innym spadkobiercom. Właściciel rachunku może jednak zabezpieczyć interesy pełnomocnika, składając w banku... dyspozycję na wypadek śmierci. Niestety, w regulaminach kilku banków można bowiem znaleźć zapis, że „bank nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne wypłaty z rachunku/ów podjęte po dniu śmierci posiadacza rachunku przez pełnomocnika, jeżeli pełnomocnictwo nie zostało odwołane oraz w przypadku, gdy nie przekazano bankowi dokumentu stwierdzającego zgon posiadacza rachunku”. Jeśli więc Twój krewny ustanowił do konta pełnomocnika, a ten – łamiąc prawo - podjął z rachunku pieniądze po jego śmierci i w ten sposób uszczuplił przypadającą na Ciebie kwotę – jedyne, co Ci pozostaje, to dochodzenie swoich praw w sądzie. W jakich jeszcze sytuacjach bank może nam wypłacić mniej pieniędzy niż wynosi zapis? Przypadającą na Ciebie kwotę mogą również pomniejszyć koszty pogrzebu. Wypłata z tego tytułu ma pierwszeństwo przed wypłatą z tytułu zapisu bankowego, dlatego bank wypłaca najpierw koszty związane z pochówkiem, następnie są realizowane dyspozycje wkładem na wypadek śmierci, a reszta pieniędzy jest dzielona w postępowaniu spadkowym. Dyspozycja wkładem a obowiązek podatkowy Fakt, że wypłata na podstawie dyspozycji jest wyłączona spod reguł dziedziczenia (nie wchodzi do spadku), nie oznacza wcale, że nie stosuje się do niej przepisów podatkowych. Jeśli więc chcemy uniknąć problemów z urzędem skarbowym, musimy w związku z nabyciem praw do wkładu oszczędnościowego po krewnym zgłosić ten fakt fiskusowi. W tym celu powinniśmy złożyć zeznanie podatkowe w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Ważne! Za dzień ten uznaje się moment śmierci posiadacza rachunku, a nie dzień, w którym bank poinformował nas o zapisie! Ponieważ krąg osób, które można wskazać w dyspozycji, jest ograniczony do najbliższej rodziny, ta zaś jest zaliczana do „zerowej” grupy podatkowej, beneficjenci zapisu będą objęci przywilejem, jakim jest zwolnienie z podatku. Niedopełnienie tej prostej formalności może okazać się finansowo bolesne. W tym bowiem przypadku otrzymana w ramach dyspozycji kwota będzie podlegać opodatkowaniu, czyli trzeba będzie podzielić się nią ze skarbówką. Zapis na wypadek śmierci - podsumowanie Zajęci codziennymi obowiązkami rzadko myślimy o tym, jak poradzą sobie nasi bliscy w przypadku naszego odejścia. Nie rozpatrujemy, czy ich finansowa sytuacja nie ulegnie pogorszeniu, czy nie zabraknie im środków na bieżące opłaty lub spłatę kredytu. Tymczasem możemy zabezpieczyć interesy najbliższych odpowiednio wcześnie, na dodatek w prosty oraz tani sposób. Złożenie dyspozycji nie wymaga większego zachodu i nie wiąże się z dużymi kosztami, a daje wymierne korzyści. Ponieważ kwoty z tytułu zapisu bankowego nie wchodzą do spadku po posiadaczu rachunku, członkowie rodziny będą mogli uzyskać dostęp do naszych oszczędności, jeszcze zanim zacznie się postępowanie spadkowe. Naszym zdaniem jest to wygodne rozwiązanie i naprawdę warto z niego skorzystać.
Dyspozycja wkładem z rachunku bankowego na wypadek śmierci a postępowanie spadkowe
Pani Jadwiga z Warszawy, zwróciła się do Ośrodka Doradztwa Finansowego i Konsumenckiego z pytaniem, o zasady dziedziczenia po zmarłym mężu środków ulokowanych w Kasie Stefczyka w kwocie 50 tys. złotych. Obecnie jest przeprowadzone postępowanie spadkowe, jednakże mąż ustanowił dyspozycję na wypadek śmierci całej kwoty na jej rzecz. Jakie kwoty przypadną w takim razie pozostałym spadkobiercom? – pyta klientka.
Zgodnie z ustawą o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, krąg osób wskazanych przez członka kasy, na rzecz których miałaby nastąpić wypłata środków z lokat z dyspozycji na wypadek śmierci to: małżonek, zstępni, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo. Mąż dokonał zapisu tylko jednej osobie – żonie.
Jaki jest limit kwoty dyspozycji?
Niezależnie od ilości wydanych dla posiadacza rachunku bankowego dyspozycji na wypadek śmierci, łączna kwota wszystkich wypłat z rachunków nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku. W październiku 2021 roku była to kwota 116 820 zł (tj. 20 x 5841,16 zł) – na podstawie komunikatu GUS z listopada 2021 roku w sprawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w październiku 2021 r.
Jeśli kwota na koncie posiadacza rachunku będzie niższa niż kwota dyspozycji, to zapisy na rzecz uposażonych osób zostaną proporcjonalnie zmniejszone. Natomiast, jeśli osobie uposażonej zostanie wypłacona wyższa kwota niż wskazany limit, jest ona zobowiązana zwrócić nadwyżkę spadkobiercom.
Inny limit obowiązuje w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Na podstawie dyspozycji na wypadek śmierci kasa jest obowiązana wypłacić osobom wskazanym przez członka kwotę nieprzekraczającą ogółem sumy przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, w okresie 5 lat kalendarzowych poprzedzających wypłatę, ogłaszanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Np. w 2019 roku ten limit to 247 043,88 zł i jest ponad dwukrotnie większy niż limit w bankach.
Ustanowione dyspozycje na wypadek śmierci nie powinny przekraczać ustawowego limitu kwot. Jeżeli złożyliśmy więcej niż jedną dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, a ich suma przekracza dopuszczalny limit, to dyspozycja wydana później ma pierwszeństwo przed dyspozycją wydaną wcześniej. W przypadku wypłacenia kwoty przewyższającej ustawowe limity zapisobiorca jest zobowiązany zwrócić powyższą kwotę spadkobiercom, ponieważ wchodzi ona do masy spadkowej.
Czy dyspozycja na wypadek śmierci wchodzi do masy spadkowej?
Zgodnie z prawem bankowym kwota zapisana w dyspozycji na wypadek śmierci nie wchodzi do spadku po zmarłym posiadaczu rachunku. Oznacza to, że osoby uposażone (w tym wypadku nasza klientka) będą mogły odebrać środki bez przeprowadzenia postępowania spadkowego w zakresie pieniędzy objętych dyspozycją. W przypadku ewentualnych innych składników masy spadkowej przeprowadzenie postępowania spadkowego pozostaje zasadne. Zapisy te dotyczą także SKOK i sumy zapisane w dyspozycji na wypadek śmierci również nie wchodzą do spadku po członku kasy.
Czy należy uiścić podatek od spadków i darowizn?
Istotne jest, że osoba, na rzecz, której została ustanowiona dyspozycja na wypadek śmierci, powinna pamiętać, że przyjęcie dyspozycji wiąże się z koniecznością zapłacenia podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z ustawą od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą oni nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. W praktyce przyjmuje się datę śmierci posiadacza rachunku. Jeśli osoba uposażona należy do I grupy podatkowej (wyżej wymienionej grupy osób), może skorzystać z całkowitego zwolnienia podatkowego. Musi jednak pamiętać o złożeniu w urzędzie skarbowym formularza zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych na druku SD-Z2 w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeśli uprawniona osoba nie złoży we wskazanym terminie formularza, wówczas wypłacona na podstawie dyspozycji kwota będzie podlegała opodatkowaniu na zasadach ogólnych.
Dyspozycja na wypadek śmierci a zwrot kosztów pogrzebu
Po przedstawieniu oryginałów rachunków, faktur za organizację pogrzebu Kasa jest zobowiązana do wypłaty środków z rachunku zmarłego na pokrycie wydatków. Środki te są wypłacone do wysokości salda rachunku zmarłego. Należy dodać, że osoba wnosząca o zwrot kosztów pogrzebu nie musi być spadkobiercą zmarłego, gdyż kwota zwrotu nie wchodzi do masy spadkowej. Wypłata związana ze zwrotem kosztów pogrzebu ma pierwszeństwo przed wypłatą z tytułu dyspozycji na wypadek śmierci. Jeśli dojdzie do sytuacji, w której po wypłacie zwrotu kosztów pogrzebu okaże się, że na rachunku znajduje się mniej pieniędzy niż wynosi kwota dyspozycji na wypadek śmierci, wówczas dyspozycję realizuje się tylko do kwoty, która pozostała na rachunku.
Odpowiadając klientce – środki na koncie oszczędnościowym zmarłego w kwocie 50 tys. złotych, objęte dyspozycją na wypadek śmierci w pełnej kwocie są do jej dyspozycji (nie spadkobierców), ponieważ nie został przekroczony ustawowy limit wysokości maksymalnej kwoty. Tym bardziej, że koszty pogrzebu pokryła ze własnych środków. Klientka musi jednakże pamiętać o złożeniu w urzędzie skarbowym formularza zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.
Więcej >>>
Dyspozycja na wypadek śmierci – na czym polega i jak ją wykonać?
Śmierć bliskiej osoby to zawsze bardzo ciężkie przeżycie. Nie pomaga w poradzeniu sobie z nią fakt, że sprawy formalne, takie jak chociażby kwestia dziedziczenia, mogą przeciągać się jeszcze miesiące, jeśli nie lata. Jest to o tyle problematyczne, że często pieniądze są nam potrzebne jak najszybciej, na przykład na organizację pogrzebu. Bank jednak blokuje rachunek osoby zmarłej i musimy czekać, aż kwestia dziedziczenia ostatecznie się rozstrzygnie. Czy jednak na pewno? Dyspozycja na wypadek śmierci jest rozwiązaniem, które może okazać się w tym przypadku niezwykle użyteczne. Tylko na czym ona polega? Jak wykonać zapis na wypadek śmierci?
Czym jest dyspozycja na wypadek śmierci?
Dyspozycja na wypadek śmierci jest poleceniem, jakie posiadacz rachunku może wydać bankowi lub SKOK-owi. W jego wyniku po śmierci składającego dyspozycję znajdujące się na danym rachunku środki zostaną bezzwłocznie udostępnione do odebrania wskazanym osobom, zanim jeszcze dojdzie do formalnego podziału majątku. Jest to możliwe, ponieważ zapis na wypadek śmierci wyłącza środki zgromadzone na koncie ze składu spadku. Nie są więc one (z pewnym wyjątkiem, który zostanie omówiony w dalszej części artykułu) brane pod uwagę podczas szacowania i podziału spadku.
Dyspozycja na wypadek śmierci wydawana jest konkretnemu bankowi lub SKOK-owi, a więc jeśli dana osoba ma kilka rachunków w innych bankach, dla każdego musi wydać oddzielną dyspozycję. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby różne rachunki podzielić między różne osoby i w odmiennych proporcjach. Żeby jednak zapis na wypadek śmierci mógł być skutecznie wypełniony, musi spełnić pewne wymogi formalne. W przeciwnym wypadku albo fundusze nie będą wypłacone, albo trzeba je będzie zwrócić spadkobiercom testamentowym bądź ustawowym zmarłego.
Jak złożyć dyspozycję na wypadek śmierci?
Zależnie od banku, dyspozycja wkładem na wypadek śmierci może zostać złożona pisemnie lub elektronicznie. Formularze w różnych bankach się różnią, ale najważniejsze elementy pozostają te same: nasze własne dane osobowe, dane rachunków bankowych, z których ma być wykonana dyspozycja, a także dane i udział w podziale środków osób, które mają być beneficjentami dyspozycji.
Kto może być zawarty w dyspozycji na wypadek śmierci?
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby w ramach jednej dyspozycji rozdysponować środki między kilka różnych osób. Nie mogą to jednak być osoby całkowicie przypadkowe: prawo jasno określa, kto może znaleźć się w dyspozycji na wypadek śmierci, aby była ona ważna. W przypadku banków, są to będący spadkobiercami ustawowymi, najbliżsi członkowie rodziny zmarłego, a więc:
małżonek lub małżonka
rodzice
dzieci
rodzeństwo.
Podobnie wygląda lista krewnych, na rzecz których można wykonać zapis na wypadek śmierci w SKOK-u:
małżonek
dzieci
rodzice
dziadkowie
rodzeństwo.
Dyspozycję na wypadek śmierci można wykonać na rzecz danej osoby nawet, jeśli nie została ona ujęta w testamencie. Jak już bowiem zostało wspomniane, w odniesieniu do samego rachunku bankowego dyspozycja ma pierwszeństwo przed testamentem czy tradycyjnym dziedziczeniem ustawowym.
Limit wysokości wypłat z dyspozycji
Warto wiedzieć, że wysokość dyspozycji wkładem na wypadek śmierci jest przez prawo ograniczona. Dla dyspozycji w bankach wynosi ona dwudziestokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród w zysku z miesiąca poprzedzającego śmierć autora dyspozycji. Nie jesteśmy więc, w momencie wydawania dyspozycji, w stanie do końca przewidzieć, jaką maksymalnie kwotę otrzymają zawarte w niej osoby. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku jest regularnie ogłaszane na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego przez jego Prezesa. W grudniu 2019 wynosiło ono 5603,66 złotych, co oznacza, że dla osoby zmarłej w styczniu 2020 roku maksymalna kwota dyspozycji to 112 073,20 złotych.
Potrzebujesz pomocy w spłacie kredytu? Specjaliści Habza Fnanse pomogą Ci zaplanować spłatę, rozłożyć długi na raty czy zamienić niekorzystne zobowiązanie na tańszy kredyt. Wyślij wniosek o kredyt
Należy pamiętać, że limit dotyczy łącznie wszystkich dyspozycji, jakie złożymy, a nie odnawia się dla każdego oddzielnego rachunku. Oznacza to, że jeśli mamy dwa rachunki bankowe, to możemy na obu wykonać dyspozycję odnośnie kwoty na przykład 56 036,6 złotych, co łącznie da nam maksymalną możliwą kwotę. Nie musimy oczywiście dzielić limitu dyspozycji między rachunkami po równo – możemy na jednym rachunku wykonać przykładowo dyspozycję odnośnie kwoty 100 000 złotych, a na drugim – 12 073,20 złotych. Dyspozycję można wydać na całość rachunku, dokładną kwotę lub część procentową (czyli na przykład 50% dla jednej osoby, 50% dla drugiej). Dla rachunków w SKOK-ach limit wysokości dyspozycji to suma przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, w okresie 5 lat kalendarzowych poprzedzających wypłatę. Również limit ten dotyczy łącznie wszystkich rachunków w SKOK-ach i wszystkich dyspozycji, jeśli było ich więcej niż jedna. Co się dzieje ze środkami przechowywanymi na koncie powyżej limitu dyspozycji? Wchodzą one w część spadku i będą mieli prawo do ich wypłaty spadkobiercy po potwierdzeniu swojego prawa do spadku. Jak można było zauważyć, osoby, wobec których można ustanowić dyspozycję pokrywają się z dziedzicami ustawowymi – w związku z tym w wielu przypadkach środki nieobjęte dyspozycją trafią do tych samych osób, jednak znacznie później i być może w innej proporcji.
Czy spadkobiercy mogą podważyć dyspozycję?
Jak już zostało wspomniane, dyspozycja wyłączona jest ze spadku. Wobec tego spadkobiercy w razie wydania dyspozycji mogą domagać się w ramach spadku tylko tej części środków, która nie została objęta dyspozycją, czy to celowo, czy w związku z limitem. Jeśli z jakiegoś powodu osobie wymienionej w dyspozycji wydano większą ilość środków, niż została jej zapisana lub niż wynosi limit, spadkobiercy mają prawo wnioskować o zwrot nadwyżki.
Co ma pierwszeństwo przed dyspozycją?
Wiemy już, że zapisy testamentu lub dziedziczenie ustawowe nie ma pierwszeństwa przed dyspozycją na wypadek śmierci. Czy istnieje jednak coś, co takie pierwszeństwo ma? Tak. Nawet jeśli wydana została dyspozycja, to w pierwszej kolejności pobiera się środki z rachunku tytułem zwrotu świadczeń z ubezpieczeń i zabezpieczeń społecznych, które nie były już należne z racji śmierci właściciela rachunku. Oznacza to w praktyce, że zanim dojdzie do wykonania dyspozycji, odebrana może być na przykład kwota ostatniej emerytury, wypłaconej za okres, kiedy dana osoba już nie żyła. Ponadto przed dyspozycją, a po zwrocie mylnie wysłanych środków znajduje się jeszcze jedna istotna pozycja, a mianowicie zwrot kosztów pogrzebu. Może go otrzymać osoba, która przedstawi bankowi zarówno akt zgonu, jak i rachunki za wydatki związane z pogrzebem posiadacza rachunku. Dopiero po odjęciu tych dwóch wydatków wykonuje się dyspozycję.
Czy można odmówić przyjęcia środków z dyspozycji?
Zapisane nam w ramach dyspozycji na wypadek śmierci środki możemy, ale nie musimy przyjąć. Rezygnacja z wypłaty dyspozycji będzie równoznaczna z przejściem tej kwoty w skład spadku.
Dyspozycja na wypadek śmierci a zbyt niska ilość środków na koncie
Załóżmy, że zapisaliśmy dwóm osobom (kwotowo, nie procentowo) po 50 000 złotych, ale w momencie śmierci ostatecznie na rachunku znajduje się tylko 30 000 złotych. W wypadku, kiedy kwota dyspozycji przekracza kwotę na rachunku, dyspozycja wciąż jest wypłacalna, ale w kwocie proporcjonalnie mniejszej. Oznacza to, że w wymienionym przypadku obie osoby mogłyby liczyć na 15 000 złotych. Co, jeśli środki nie zostały podzielone po równo? Zasada jest dokładnie taka sama. Jeśli jednej osobie zapisano na przykład 60 000 złotych, a drugiej 30 000 złotych, to z rachunku opiewającego na 30 000 złotych pierwszej osobie zostanie wypłacone 20 tysięcy, a drugiej – 10 tysięcy.
Jak odebrać środki z dyspozycji?
Odbiór środków z dyspozycji jest bardzo prosty i szybki. Jest to zgodne z głównym założeniem dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, a więc możliwością jak najszybszego uzyskania funduszy zawartych na rachunku zmarłego. Wystarczy, aby osoba wskazana w dyspozycji udała się do oddziału banku lub SKOK-u, w którym funkcjonował rachunek, a zostaną jej wypłacone należne środki. Powinna jednak w tym celu mieć przy sobie dowód osobisty lub inny dokument tożsamości, a także akt zgonu posiadacza rachunku.
Banki i SKOK-i mają obowiązek informacyjny wobec osób wskazanych w dyspozycji
Możliwe, że w momencie śmierci krewnego nawet nie będziemy świadomi tego, że znajdujemy się w jego dyspozycji na wypadek śmierci. Może się tak zdarzyć, jeśli na przykład mamy złe relacje albo nie starczyło czasu na to, aby nas o tym powiadomić. Nie musimy jednak obawiać się, że z tego powodu utracimy możliwość wypłaty należnych nam środków. Banki i SKOK-i mają bowiem obowiązek informować osoby wskazane w dyspozycji o tym fakcie w razie śmierci właściciela rachunku.
Czy dyspozycję można zmienić lub odwołać?
Dyspozycja na wypadek śmierci może być w każdej chwili zmieniona bądź całkowicie odwołana przez jej autora. Nie istnieją żadne limity odnośnie tego, jak często można w dyspozycji dokonywać zmian. Po odwołaniu dyspozycji wkładem na wypadek śmierci nic nie stoi na przeszkodzie, aby ustanowić ją ponownie, jeśli będziemy mieli taką ochotę. Bank nie może odmówić nam możliwości wykonania dyspozycji, nie ma także żadnej kontroli nad tym, komu i w jakiej kwocie zapisujemy środki. Należy jednak pamiętać, że nie ważne jaką kwotę zapiszemy, środki zostaną wypłacone tylko do wysokości limitu, a beneficjentami dyspozycji mogą być tylko określone osoby z najbliższej rodziny.
Zapis na wypadek śmierci a podatek od spadków i darowizn
Chociaż dyspozycja na wypadek śmierci wyłącza zawartość rachunków bankowych ze spadku, to wciąż wypłata środków z jej tytułu obwarowana jest podatkiem od spadków i darowizn. Jednak z racji tego, że do bycia beneficjentem dyspozycji niezbędne jest bycie ścisłym członkiem rodziny zmarłego, w praktyce wypłacenie dyspozycji nie będzie się wiązało z żadnymi kosztami. Podatku od spadku i darowizn nie muszą bowiem opłacać:
małżonkowie
zstępni (dzieci)
wstępni (rodzice)
rodzeństwo
pasierbowie i pasierbice
ojczymowie i macochy.
Jak widać, lista ta pokrywa się z listą osób uprawnionych do bycia beneficjentem dyspozycji. Należy jednak pamiętać, że bycie zwolnionym z opłaty podatku nie oznacza, że otrzymania środków z dyspozycji nie trzeba Urzędowi Skarbowemu zgłosić. Wystarczy w terminie 6 miesięcy od śmierci osoby, która wykonała dyspozycję (lub w przeciągu 6 miesięcy od dowiedzenia się o możliwości wypłaty środków, jeśli nastąpiło to dalej niż pół roku po śmierci autora dyspozycji) za pomocą odpowiedniego formularza poinformować o tym fakcie naczelnika właściwego urzędu skarbowego. Nie będzie się to wiązało z żadnymi dodatkowymi kosztami, a uchroni nas przed koniecznością uregulowania podatku od spadków i darowizn od nadwyżki ponad 9637 złotych z otrzymanej kwoty. Wyjątkiem jest sytuacja, w której kwota dyspozycji zsumowana z kwotami wszystkich środków otrzymanych od tej samej osoby w przeciągu 5 ostatnich lat (liczonych od roku poprzedzającego ten, w którym ostatni raz coś się otrzymało) wynosi mniej niż 9637 złotych. W takiej sytuacji nie występuje obowiązek informacyjny i nie trzeba niczego zgłaszać.
Źródło: https://podatki.gazetaprawna.pl/galerie/532015,duze-zdjecie,1,podatek-od-spadkow-i-darowizn-zlozenie-korekty-nie-pozbawi-ulgi.html
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci – podsumowanie
Istnieje duża świadomość społeczna odnośnie zalet przygotowania testamentu, jednak nie można powiedzieć tego samego o zapisie na wypadek śmierci. Wciąż jest to stosunkowo niszowe rozwiązanie. Warto poszerzyć swoją wiedzę na ten temat, ponieważ dzięki temu w prosty sposób możemy ułatwić naszym bliskim życie po naszej śmierci.
Śmierć bliskiego członka rodziny może być dewastująca nie tylko pod względem emocjonalnym, ale też finansowym, zwłaszcza jeśli dana osoba była jednym żywicielem rodziny. Dlatego też jak najszybsze uzyskanie dostępu do środków zawartych na jego koncie bankowym może okazać się niezwykle istotne.
Finanse po śmierci członka rodziny. Porady. – Rzecznik Finansowy
Czy śmierć posiadacza rachunku bankowego powoduje rozwiązanie umowy o prowadzenie rachunku?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwróciła żona zmarłego przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą. Po jego śmierci doszło do ustanowienia zarządu sukcesyjnego przedsiębiorstwa. Spadkobierczyni chciała uzyskać informację czy pomimo śmierci jej męża umowa rachunku bankowego pozostała w mocy, czy też doszło do jej rozwiązania z dniem śmierci małżonka.
W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z treścią art. 59a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – prawo bankowe (Dz. U. z 2020 r., poz. 1896 t.j., dalej: „ustawa – prawo bankowe) umowa prowadzenia rachunku bankowego co do zasady ulega rozwiązaniu z dniem, w którym nastąpił zgon jego posiadacza. Norma ta odnajdzie swoje zastosowanie do wszystkich rachunków bankowych, niezależnie od ich rodzaju, prowadzonych na rzecz osób fizycznych, w tym małoletnich.
Od przedstawionej zasady istnieją dwa wyjątki.
Po pierwsze, do rozwiązania umowy rachunku bankowego nie dojdzie d w przypadku, kiedy rachunek ten był prowadzony w związku z działalnością gospodarczą jego posiadacza. W myśl art. 59c ust. 1 ustawy – prawa bankowe, w razie śmierci przedsiębiorcy bank jest zobligowany do prowadzenia rachunku bankowego związanego z prowadzoną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą, jeżeli został ustanowiony zarząd sukcesyjny w rozumieniu ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz. U. poz. 1629 ze zm.). Przepis ten stanowi niejako powtórzenie treści art. 922 § 1 oraz 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r., poz. 1740 t.j., dalej: k.c.), który zawiera pośredni nakaz prowadzenia przez bank rachunku bankowego pomimo śmierci przedsiębiorcy. Unormowanie to gwarantuje spadkobiercom zmarłego możliwość zachowania ciągłości prowadzenia przedsiębiorstwa. Oznacza to, że pomimo śmierci posiadacza rachunku, będącego przedsiębiorcą, umowa prowadzenia rachunku bankowego nie zostanie rozwiązana. Na koniec należy jednak wspomnieć, że strony umowy prowadzenia rachunku bankowego mogą zawrzeć w treści przedmiotowej umowy stosowne postanowienie, na podstawie którego dojdzie do rozwiązania umowy rachunku bankowego przedsiębiorcy w razie jego śmierci.
Po drugie, na podstawie art. 59a ust. 1 ustawy – prawo bankowe rozwiązaniu nie ulegnie umowa rachunku bankowego prowadzonego na rzecz większej liczby osób, np. małżonków. Jej rozwiązanie nie nastąpi nawet w sytuacji, gdy do zgonu wszystkich posiadaczy rachunku dojdzie jednocześnie. Niemniej jednak ustawodawca zezwolił, aby strony same określiły wypadki, w których dojdzie do rozwiązania umowy rachunku. Tym samym, w zależności od woli stron umowa rachunku bankowego może ulec rozwiązaniu w razie śmierci jednego, większej liczby lub dopiero wszystkich posiadaczy rachunku. To więc od woli stron będzie zależeć czy w razie śmierci któregokolwiek ze współposiadaczy rachunku dojdzie do rozwiązania umowy.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
2. Jak uzyskać dostęp do informacji o rachunku zmarłego prowadzonym w banku?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwróciła się córka zmarłego spadkodawcy. Wskazała, że jej ojciec był przed śmiercią właścicielem rachunku bankowego w jednym z banków. Nie miała pewności czy ojciec nie był posiadaczem rachunków bankowych prowadzonych w innych bankach. Zwróciła się do Rzecznika o wyjaśnienie jej obecnie obowiązującego stanu prawnego w zakresie ewentualnej możliwości uzyskania informacji od banków o tym, czy jej ojciec miał z którymś z nich zawartą umowę prowadzenia rachunku bankowego.
W myśl art. 92bb ust. 1 ustawy – prawo bankowe, banki są zobowiązane prowadzić Centralną informację o rachunkach bankowych (dalej: Centralna informacja). Są w niej zgromadzone informacje na temat wszelkich rachunków bankowych prowadzonych w bankach oraz spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowej, niezależnie od osoby, na rzecz której dany rachunek jest prowadzony (art. 92ba ustawy – prawo bankowe). Oznacza to więc, że znajdują się w niej informacje dotyczące rachunków prowadzonych na rzecz osób fizycznych, w tym przedsiębiorców oraz małoletnich, a także dane dotyczące rachunków wspólnych.
Centralna informacja jest znacznym ułatwieniem dla osób poszukujących informacji o rachunkach bankowych należących do ich spadkodawców czy nawet ich samych, o których mogli utracić informacje. Jak już wspomniano, zawiera ona bowiem informacje nie tylko o rachunkach bankowych prowadzonych w bankach, ale także w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.
W celu uzyskania danych z Centralnej informacji, niezbędne jest złożenie odpowiedniego pisemnego wniosku. Można go wnieść w każdej placówce bankowej lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej działającej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od tego czy spadkodawca zawarł z danym podmiotem rynku finansowego umowę rachunku.
Wniosek może z kolei złożyć wyłącznie osoba, która uzyskała tytuł prawny do spadku po posiadaczu rachunku. W razie rachunku prowadzonego na rzecz przedsiębiorcy, uprawnienie to przysługuje także zarządcy sukcesyjnemu. W obu zaś przypadkach wraz z wnioskiem niezbędne jest wykazanie tytułu prawnego stanowiącego podstawę prawną do jego wniesienia. Na marginesie należy wskazać, że na mocy art. 92bc ust. 2 ustawy – prawo bankowe, z uzyskaniem danych z Centralnej informacji może wiązać się obowiązek poniesienia stosownych opłat przeznaczonych na pokrycie kosztów udzielania informacji, jednak nie mogą być one wyższe niż koszt ich wygenerowania.
Informacje przekazywane osobie, która złożyła wniosek do Centralnej informacji zawierają wskazanie banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej prowadzącej ewentualnie rachunek należący do spadkodawcy bądź prowadzącej rachunek w przeszłości, wraz ze wskazaniem numeru rachunku wynikającego z umowy rachunku oraz informacji w zakresie tego czy rachunek ten nadal jest prowadzony. Co szczególne, w przypadku danych dotyczących rachunków wspólnych, informacja przekazywana z Centralnej informacji nie zawiera danych współposiadacza rachunku.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
3. Czy pełnomocnictwo do rachunku jest skuteczne po śmierci jego właściciela?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwróciła się córka zmarłego spadkodawcy. Za życia, ojciec udzielił jej pełnomocnictwa do rachunku bankowego, na mocy którego mogła ona dokonywać wszelkich czynności na równi z jej ojcem. Córka zmarłego zwróciła się do Rzecznika z pytaniem czy pełnomocnictwo do rachunku istnieje i wciąż jest skuteczne.
W pierwszej kolejności należy ustalić czy wraz ze śmiercią posiadacza rachunku bankowego nie doszło do rozwiązania umowy rachunku – dopiero bowiem w takim wypadku można podjąć rozważania związane z dalszym istnieniem oraz skutecznością udzielonych pełnomocnictw do rachunku bankowego.
Przyjmując jednak, że umowa rachunku bankowego pozostaje w mocy pomimo śmierci posiadacza rachunku, wówczas wskazać należy, że przepisy ustawy – prawo bankowe nie regulują wprost kwestii związanych z dalszym istnieniem pełnomocnictwa po śmierci posiadacza rachunku bankowego. Oznacza to, że swoje zastosowanie odnajdą tutaj normy zawarte w treści k.c.
Zgodnie zaś z treścią art. 101 § 2 k.c., pełnomocnictwo do rachunku bankowego co do zasady wygasa wraz ze śmiercią posiadacza rachunku bankowego lub osoby, na rzecz której udzielono pełnomocnictwa. Takie ujęcie oznacza, że wraz ze śmiercią posiadacza rachunku bankowego wygasają wszystkie udzielone przez niego pełnomocnictwa związane z prowadzeniem tego rachunku.
Treść wskazanej powyżej regulacji prowadzi zatem do wniosku, że z momentem śmierci posiadacza rachunku, dotychczasowy pełnomocnik traci wszelkie uprawnienia do składania w banku dyspozycji dotyczących rachunku. Nie może on więc przykładowo wypłacać żadnych środków z rachunku bankowego. Jeżeli pomimo wygaśnięcia pełnomocnictwa podejmie on jakiekolwiek czynności w ramach dotychczasowego umocowania, to jego działanie w rzeczywistości będzie pozbawione podstawy prawnej.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
4. Jakie są zasady zwrotu kosztów pogrzebu?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o podjęcie postępowania interwencyjnego zwrócił się wnuk zmarłego spadkodawcy. Bank odmówił spadkobiercy zwrotu poniesionych przez niego kosztów pogrzebu, z uwagi na brak przedłożenia zestawienia kosztów pochówku. Klient wniósł o podjęcie czynności interwencyjnych w jego sprawie.
Art. 55 ust. 1 pkt 1 ustawy – prawo bankowe zobowiązuje bank do wypłaty środków znajdujących się na rachunku bankowego zmarłego posiadacza rachunku na rzecz osoby, która przedłoży rachunki potwierdzające wysokość poniesionych przez nią kosztów. Kwota ta nie wchodzi do masy spadkowej po zmarłym. Do wypłaty środków, stanowiących rekompensatę kosztów pogrzebów może ubiegać się nie tylko osoba fizyczna, ale też osoba prawna czy ułomna osoba prawna. Osoba ta nie musi być małżonkiem zmarłego, jego krewnym, powinowatym czy spadkodawcą – zasadniczym wymogiem jest tutaj fakt sfinansowania pogrzebu. Do kosztów pogrzebu należy z kolei zaliczyć koszty przewozu zwłok, zakupu trumny, odzieży żałobnej, miejsca na grób, koszt wzniesienia nagrobka lub remontu nagrobka, w którym zmarły ma zostać pochowany, a także wydatki na urządzenie uroczystości pogrzebowej oraz stypy.
Należy również wspomnieć, iż aby doszło do wypłaty środków, łącznie muszą zostać spełnione trzy dodatkowe elementy. Po pierwsze, na rachunku bankowym zmarłego oczywiście musi znajdować się odpowiednia kwota pieniędzy, która będzie mogła być wypłacona i przeznaczona na poczet pokrycia poniesionych kosztów pogrzebu. Bank nie jest bowiem zobowiązany do samodzielnego finansowania pochówku swojemu klientowi.
Po wtóre, zwrot wydatków związanych z kosztami zorganizowania pogrzebów następuje jedynie w wysokości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w środowisku zmarłego. Oznacza to, że nie wszystkie koszty mogą zostać zwrócone, lecz tylko te, które będą uzasadnione zwyczajami przyjętymi w otoczeniu zmarłego. Posługując się przykładem – jeśli zmarły był przed śmiercią osobą majętną, to wówczas wysoki koszt pochówku powinien być zrefinansowany w całości. Jeżeli jednak pochodził on z rodziny oraz środowiska o umiarkowanej stopie zamożności, to wówczas istnieje ryzyko, że nadmierne koszty poniesione na zorganizowanie pogrzebu nie zostaną zaspokojone w całości.
Po trzecie zaś, jeśli posiadaczem rachunku bankowego, z którego miałaby nastąpić wypłata środków byli wspólnie małżonkowie, to uprawnienie do domagania się zwrotu poniesionych kosztów pogrzebu nie odnajdzie swojego zastosowania. Zgodnie bowiem z art. 57 ustawy – prawo bankowe, obowiązek zwrotu poniesionych kosztów pogrzebu nie ma zastosowania, jeśli wypłata środków miałaby nastąpić z rachunku wspólnego małżonków.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
5. Jakie są zasady dziedziczenia środków znajdujących się na indywidualnym rachunku bankowym?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił syn zmarłego posiadacza indywidualnego rachunku bankowego. Wskazał, że wraz ze swoją matką nabyli po połowie spadek po zmarłym posiadaczu rachunku bankowego. W chwili śmierci, na rachunku bankowym znajdowała się pewna kwota pieniędzy. Klient skierował się z pytaniem czy ta kwota wchodzi w skład spadku oraz jakie są zasady jej dziedziczenia.
Zgodnie z ogólną zasadą dziedziczenia, ukształtowaną w treści art. 922 § 1 oraz 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r., poz. 1740 t.j., dalej: k.c.), prawa, ale także obowiązki majątkowe zmarłego spadkodawcy zasadniczo przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, będących jego spadkobiercami. Norma ta odnajdzie swoje zastosowanie również do środków finansowych zgromadzonych na indywidualnym rachunku bankowym zmarłego, które były na nim zdeponowane w chwili śmierci spadkodawcy.
W tym miejscu należy wspomnieć, że z rachunku bankowego zmarłego w pierwszej kolejności będą mogły zostać zaspokojone inne należności, jak choćby zwrot kosztów pogrzebu (omówiony w I części poradnika spadkowego), kwota przeznaczona na poczet dyspozycji wkładem na wypadek śmierci czy suma wypłaty kwoty z ubezpieczenia lub zabezpieczenia społecznego, które wyłączone są spod spadkobrania.
Oznacza to, że co do zasady, w razie braku odpowiednich poleceń lub roszczeń, całość majątku zgromadzonego na rachunku bankowym zmarłego wejdzie w skład spadku po nim, który będzie podlegać dziedziczeniu przez spadkobierców zmarłego.
Zgodnie zaś z treścią art. 926 § 1 k.c. powołanie do dziedziczenia może wynikać z ustawy lub z testamentu. Wskazać przy tym należy, że ustawodawca pierwszeństwo przypisał dziedziczeniu testamentowym – dopiero w sytuacji, kiedy spadkodawca nie powołał nikogo do spadku albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą, dojdzie do spadkobrania z ustawy.
Do nabycia spadku dochodzi wraz z momentem otwarcia spadku, co następuje z chwilą śmierci spadkodawcy (por. art. 924-925 k.c.). Warto przy tym podkreślić, że spadkobranie z momentem otwarcia spadku nie jest stanem definitywnym, a jedynie pewnym swoistym domniemaniem. Na mocy bowiem art. 1012 k.c. spadkobierca może spadek przyjąć wprost (przyjęcie proste, spadkobierca odpowiada wtedy bez ograniczeń za długi spadkodawcy), przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza (odpowiedzialność za długi spadkodawcy jest ograniczona do wartości czynnej spadku, a więc wartości majątku nabywanego przez spadkobiercę wskutek spadkobrania), bądź spadek w całości odrzucić. Co istotne, niemożliwe jest częściowe odrzucenie oraz częściowe przyjęcie spadku.
Zgodnie zaś z art. 1015 § 1 i 2 k.c., spadkobierca jest zobowiązany złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w terminie sześciu miesięcy, liczonym od dnia, w którym dowiedział się on o tytule swojego powołania do dziedziczenia. Takie ujęcie oznacza, że termin ten może być liczony od innej daty niż dzień otwarcia spadku, jeśli spadkobierca dopiero po niej dowiedział się o powołaniu do spadku. Co szczególne, brak złożenia przez spadkobiercę wymaganego oświadczenia, oznacza przyjęcie przez niego spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Do uzyskania wypłaty środków zgromadzonych na rachunku bankowym wymagane jest przedłożenie odpowiedniego dokumentu, z którego będzie wynikać tytuł prawny, potwierdzający fakt dziedziczenia po zmarłym. Może nim być wydane przez sąd postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub też notarialne poświadczenie dziedziczenia. W sytuacji, gdy do spadkobrania zostanie powołana więcej niż jedna osoba, niezbędne będzie przedstawienie także dokumentu potwierdzającego dokonanie działu spadku. W myśl art. 1037 § 1 k.c., dział spadku może nastąpić na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami lub na mocy orzeczenia sądu, wydanego na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
6. Jak działa dyspozycja wkładem na wypadek śmierci?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się posiadacz rachunku bankowego, których chciał ustanowić na rzecz swojego syna dyspozycję wkładem na wypadek śmierci. Skierował w związku z tym zapytanie do Rzecznika o zasady realizacji tej usługi oraz związane z nią niezbędne informacje.
Zgodnie z treścią art. 56 ust. 1 ustawy – prawo bankowe, posiadaczowi rachunku bankowego (oszczędnościowego, oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej) przysługuje możliwość złożenia bankowi polecenia realizacji wypłaty określonej ilości pieniędzy z rachunku bankowego po śmierci jego posiadacza na rzecz wskazanej przez niego osoby lub osób. Czynność ta jest powszechnie nazywana dyspozycją wkładem na wypadek śmierci. Musi być ona wykonana w formie pisemnego oświadczenia.
Beneficjentami dyspozycji mogą być małżonek posiadacza rachunku, a także wstępni, zstępni lub rodzeństwo posiadacza. Takie ujęcie oznacza, że krąg beneficjentów jest bardzo ograniczony. Nie jest więc możliwe złożenie dyspozycji przykładowo na korzyść osoby spoza najbliższej rodziny czy na rzecz osoby prawnej.
Beneficjent dyspozycji wkładem na wypadek śmierci musi zostać precyzyjnie określony przez posiadacza rachunku bankowego, aby nie było jakichkolwiek wątpliwości co do osoby, na rzecz której dyspozycja winna zostać zrealizowana. Wystarczające powinno być wskazanie jego imienia i nazwiska, stopnia pokrewieństwa, miejsca zamieszkania, numeru PESEL lub dowodu osobistego.
Posiadacz rachunku bankowego ma możliwość ustalenia kwoty dyspozycji na różne sposoby. Może określić wysokość dyspozycji jako całość kwoty pieniężnej znajdującej się na jego rachunku w chwili śmierci albo w chwili dokonywania dyspozycji, alternatywnie jako określony procent tej kwoty bądź jako precyzyjnie określoną kwotę w wysokości nominalnej. Trzeba jednak wskazać, że łączna kwota wszystkich wypłat z tytułu dyspozycji wkładem na wypadek śmierci podlega ograniczeniom. Nie może być ona wyższa niż równowartość dwudziestokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku (por. art. 56 ust. 2 ustawy – prawo bankowe). Suma ta zaktualizuje się więc dopiero w momencie jego śmierci i obliczana będzie zawsze za ostatni miesiąc przed tą chwilą. Według stanu na dzień publikacji niniejszego poradnika, czyli grudzień 2020 r., jest to ponad 107,4 tys. zł.
Ponadto, posiadacz rachunku bankowego w każdej chwili jest władny zmodyfikować treść swojej dyspozycji – zmienić jej wysokość lub całkowicie odwołać polecenie. Oświadczenie o zmianie lub odwołaniu dyspozycji odbywa się w takiej samej formie, jak jej ustanowienie – poprzez złożenie bankowi pisemnego oświadczenia woli.
Należy przy tym zaznaczyć, że do wypłaty środków pieniężnych z tytułu dyspozycji wkładem na wypadek śmierci dochodzi dopiero po śmierci posiadacza rachunku. Beneficjent dyspozycji nie może zatem domagać się jej realizacji jeszcze za życia posiadacza rachunku bankowego.
Co istotne, zgodnie z treścią art. 56 ust. 4 ustawy – prawo bankowe, suma pieniędzy wypłacona beneficjentowi dyspozycji wkładem na wypadek śmierci nie wchodzi w skład spadku po posiadaczu rachunku. Kwota otrzymywana przez beneficjenta nie podlega zatem dziedziczeniu na zasadach ogólnych. Nabywa on więc określoną przez posiadacza rachunku kwotę pieniężną bez konieczności wszczynania postępowania sądowego o stwierdzenie nabycia spadku lub wizyty u notariusza, w celu uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia.
Należy jednak zaznaczyć, że aby doszło do realizacji dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, w pierwszej kolejności na rachunku bankowym zmarłego musi oczywiście znajdować się odpowiednia kwota pieniędzy, która będzie mogła być wypłacona i przeznaczona na poczet realizacji dyspozycji.Bank nie jest bowiem zobowiązany do finansowania realizacji polecenia zapłaty z własnych środków, jeśli majątek posiadacza nie wystarcza na pokrycie realizacji dyspozycji.
Ważne! Więcej informacji dotyczących dyspozycji wkładem na wypadek śmierci w analizie dostępnej pod poniższym linkiem – kliknij tutaj.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
7. W jakim przypadku na banku spoczywa obowiązek ustalenia, czy posiadacz rachunku wspólnego wciąż żyje?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się syn zmarłego posiadacza rachunku bankowego, prowadzonego na podstawie umowy zawartej na czas określony. Wskazał, że dopiero po upływie roku od rozwiązania umowy bank samodzielnie ustalił, że posiadacz rachunku zmarł. Samo rozwiązanie umowy miało nastąpić nie ze względu na śmierć klienta, ale z uwagi na upływ okresu, na jaki została ona zawarta. Wobec tego faktu, bank zrealizował na rzecz syna dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, o której syn zmarłego nie miał dotychczas pojęcia. W związku z tym, skierował on do Rzecznika zapytanie o prawidłowość działania banku.
Na mocy treści art. 59b ustawy – prawo bankowe, bank jest zobowiązany do wystąpienia z upływem 3 miesięcy od dnia wygaśnięcia umowy rachunku bankowego, do ministra właściwego do spraw informatyzacji o udostępnienie danych z rejestru PESEL umożliwiających ustalenie, czy posiadacz rachunku żyje. Aby bank mógł dokonać tej czynności, łącznie muszą zostać spełnione cztery przesłanki.
Po pierwsze, umowa rachunku bankowego łącząca bank z klientem musi być umową zawartą na czas określony. Po drugie zaś, umowa ta musi wygasnąć wskutek upływu okresu, na który została zawarta. Po trzecie, przedmiotowa umowa rachunku bankowego nie może być zawarta przez jego posiadacza w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Po czwarte z kolei, posiadacz rachunku przed rozwiązaniem umowy nie wydał dyspozycji wypłaty środków pieniężnych znajdujących się na rachunku bankowym.
Określenie czy posiadacz rachunku bankowego żyje, będzie determinować dalsze postępowanie banku w sprawie. Należy bowiem nadmienić, że w razie ustalenia na podstawie danych wynikających z rejestru PESEL, iż posiadacz rachunku bankowego nie żyje, bank jest zobligowany, aby zawiadomić o tym ewentualnych beneficjentów dyspozycji wkładem na wypadek śmierci (w myśl art. 56a ust. 2 ustawy – prawo bankowe) lub gminę ostatniego miejsca zamieszkania posiadacza rachunku bankowego (co wynika z treści art. 111c ustawy – prawo bankowe).
Uwzględniając powyższe stwierdzić należy, że bank, w razie ustalenia, że posiadacz rachunku bankowego, który przed śmiercią dokonał dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, oprócz zawiadomienia beneficjenta dyspozycji wkładem na wypadek śmierci o śmierci posiadacza rachunku, powinien również zrealizować na jego rzecz treść przedmiotowej dyspozycji.
Warto zaznaczyć, że może dojść do sytuacji, gdy bank, niezależnie od realizacji dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, zostanie również wezwany przez spadkobierców zmarłego do wypłaty pozostałych środków znajdujących się na rachunku. Należy jednak pamiętać, że pierwszeństwo w wypłacie mają środki przeznaczone na realizację dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, które nie wchodzą w skład masy spadkowej po zmarłym.
Jednocześnie trzeba wyjaśnić, iż jeśli wskutek weryfikacji w rejestrze PESEL okazałoby się, że posiadacz rachunku nadal żyje, to bank jest zwolniony z obowiązku podejmowania dalszych czynności w sprawie. Żaden bowiem z przepisów ustawy – prawo bankowe nie nakłada na niego obowiązku podjęcia jakichkolwiek działań w tej sytuacji. Same zaś środki zgromadzone na rachunku bankowym posiadacza trafiłyby na specjalny rachunek techniczny, z którego zostałyby wypłacone dopiero na żądanie posiadacza tego rachunku, a w razie jego ewentualnej śmierci – mogłyby przykładowo zostać przeznaczone na poczet ewentualnej realizacji dyspozycji wkładem na wypadek śmierci bądź podjęte na żądanie spadkobierców zmarłego.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
8. Czy współmałżonek będzie miał dostęp do wspólnego rachunku bankowego po śmierci współposiadacza?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się syn zmarłego posiadacza rachunku bankowego. Wskazał on, że prowadzony rachunek należał do obojga z jego rodziców. Po śmierci ojca bank odmówił dostępu jego matce do rachunku bankowego, wskazując, że taki stan będzie się utrzymywać do momentu przedstawienia kopii wydanego przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialnego poświadczenie dziedziczenia. Oznaczało to więc, że współposiadacz rachunku bankowego utracił do niego jakikolwiek dostęp i nie mógł realizować żadnych zleceń dotyczących rachunku.
Na wstępie należy podkreślić, iż uwzględniając treść przedstawionego zapytania, poniższa analiza będzie dotyczyć wyłącznie sytuacji, w której współwłaścicielami rachunku są małżonkowie.
Zgodnie z art. 51 ustawy – prawo bankowe, rachunek bankowy, za wyłączeniem rachunku rodzinnego, może być prowadzony dla kilku osób fizycznych, jako ich rachunek wspólny. Dodatkowo, w myśl art. 51a ustawy – prawo bankowe, o ile umowa zawarta z Bankiem nie stanowi inaczej, każdy ze współposiadaczy rachunku bankowego prowadzonego wspólne dla kilku osób fizycznych może samodzielnie dysponować środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku, jak również w każdym czasie wypowiedzieć umowę ze skutkiem dla pozostałych współposiadaczy.
Analizując treść art. 51a ustawy – prawo bankowe, powinno się w pierwszej kolejności dojść do przekonania, że zasadniczą rolę dla określenia skutków śmierci jednego ze współposiadaczy rachunku bankowego pełni treści umowy wiążącej klientów z bankiem oraz regulaminów stosowanych przez bank w odniesieniu do danego rachunku. Ustawodawca oddał bowiem stronom umowy prawo do ukształtowania sytuacji dotyczącej danego rachunku po śmierci współposiadacza.
Co szczególne, praktyka banków w tym zakresie nie jest jednolita. W związku z tym, należy zawsze odnieść się do zapisów kontraktowych. Zgodnie z zapisami regulacji stosowanych przez część podmiotów rynku finansowego, w razie śmierci jednego ze współmałżonków, drugi zachowuje pełnię praw do dalszego swobodnego dysponowania rachunku oraz całością środków znajdujących się na rachunku bankowym. W tym wypadku dochodzi również do swoistego przekształcenia rachunku wspólnego w rachunek indywidualny. Równie powszechne jest rozwiązanie, kiedy w razie śmierci jednego ze współposiadaczy umowa rachunku bankowego wygasa, z uwagi na realizację zawartego w jej treści warunku rozwiązującego.
Istnieje jednak grupa banków, które w umowach zawartych ze swoimi klientami wprowadzają zapisy nadające bankowi prawo dokonania blokady środków zgromadzonych na rachunku w całości. Blokada ta może zostać zwolniona po przedstawieniu dokumentu, z którego będzie wynikać fakt dziedziczenia po zmarłym współposiadaczu. Takie rozwiązanie jest jednak krytykowane w doktrynie, a w przeszłości także przez Komisję Nadzoru Finansowego, z uwagi na fakt, iż bank dokonuje swoistego podziału spadku po zmarłym, ustalając jednocześnie wysokość udziałów w wysokości pieniędzy znajdujących się na rachunku bankowym. Zakłada on przy tym, że całość środków zdeponowanych na rachunku należała wyłącznie do jednego ze współmałżonków. Do realizacji tych czynności bank ma nie być w żadnym stopniu umocowany, dlatego pełną blokadę środków należy uznać za nieuprawnioną.
Przedstawione powyżej regulacje oznaczają, że decydującą rolę pełni treść umowy zawartej z bankiem, ewentualnie regulacje zawarte w zaakceptowanych przez klientów regulaminach stosowanych przez daną instytucję rynku finansowego.
Na koniec należy podkreślić, że na mocy art. 57 ustawy – prawo bankowe do rachunków wspólnych swojego zastosowania nie odnajdą regulacje odnoszące się do realizacji dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, zwrotu kosztów pogrzebu oraz wypłaty kwoty z ubezpieczenia lub zabezpieczenia społecznego. Jak już bowiem wskazano, w razie śmierci jednego ze współposiadaczy nie musi dojść do rozwiązania umowy rachunku bankowego, a same środki zawarte na rachunku nie zawsze wejdą w skład masy spadkowej po zmarłym współposiadaczu rachunku.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
9. Co dzieje się z samym rachunkiem bankowym, poleceniami przelewów stałych czy opłatami ponoszonymi w związku z prowadzeniem rachunku bankowego po śmierci klienta?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwróciła się żona zmarłego posiadacza rachunku bankowego. Wskazała, że jej mąż przed śmiercią miał prowadzony indywidualny rachunek bankowy, z którego co miesiąc były dokonywane ich miesięczne opłaty czynszowe, realizowane na podstawie stałego polecenia przelewu bankowego. Dodatkowo, posiadacz aktywnie korzystał z karty płatniczej przypisanej do rachunku bankowego, za której wydanie i oddanie do korzystania bank pobierał stałą i comiesięczną opłatę. Klient zwrócił się z zapytaniem czy umowa rachunku bankowego nadal obowiązuje, a wraz z nią – czy w mocy pozostają stałe polecenia przelewów oraz czy bank może pobierać opłaty za wydaną kartę.
Zgodnie z treścią art. 59a ust. 1 pkt 1 ustawy – prawo bankowe, umowa prowadzenia indywidualnego rachunku bankowego ulega rozwiązaniu z dniem, w którym nastąpił zgon jego posiadacza. Zasada ta odnajdzie swoje zastosowanie do wszystkich rodzajów rachunków bankowych, otwartych na rzecz osób fizycznych, które nie są prowadzone w związku z działalnością gospodarczą.
Tym samym, wraz ze śmiercią posiadacza rachunku dochodzi do rozwiązania umowy prowadzenia rachunku bankowego. W konsekwencji przestają obowiązywać również wszelkie akcesoryjne usługi, które były świadczone przez bank w związku z prowadzeniem tego rachunku.
Uwzględniając powyższe, uznać trzeba, iż skoro rozwiązaniu ulega umowa prowadzenia rachunku bankowego, to wygasa także obowiązek realizowania przez bank stałych poleceń przelewów. Oznacza to więc, że żona zmarłego klienta banku nie może oczekiwać od niego dalszej realizacji jakichkolwiek stałych poleceń przelewów.
Podobnie będzie również z możliwością korzystania z karty płatniczej oraz pobieraniem opłat z tego tytułu – karta płatnicza jest produktem bankowym ściśle związanym z danym rachunkiem bankowym. W związku z tym, wraz z momentem rozwiązania umowy rachunku bankowego z jednej strony brak jest możliwości korzystania z karty płatniczej, a z drugiej strony, skoro usługa korzystania z karty przestaje być świadczona, to bank nie może od tego momentu pobierać jakichkolwiek opłat z tego tytułu.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
10. Czy śmierć kredytobiorcy powoduje natychmiastową wymagalność zaciągniętego kredytu?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się syn zmarłego spadkodawcy. Spadkodawca przed śmiercią zaciągnął kredyt. Pytanie dotyczyło tego, czy wraz ze śmiercią kredytobiorcy doszło do natychmiastowego postawienia zadłużenia kredytowego w stan wymagalności.
Wymagalność roszczenia to stan, w którym wierzyciel (w niniejszym kazusie – bank) uzyskuje możliwość skutecznego żądania zaspokojenia swojej wierzytelności, a dłużnik zostaje obarczony obowiązkiem spełnienia świadczenia. Przed terminem wymagalności wierzyciel nie ma bowiem prawa domagać się od dłużnika płatności jego należności. W sytuacji, kiedy dłużnik nie reguluje spoczywającego na nim długu, wierzycielowi przysługuje prawo, aby wystąpić do sądu z powództwem o zapłatę, bez obawy oddalenia roszczenia jako przedwczesnego.
W przypadku kredytu udzielanego konsumentowi, co do zasady termin wymagalności roszczenia jest określany dla każdej z rat pojedynczo. Wobec tego, termin wymagalności jednej raty kredytowej będzie różnić się od terminu wymagalności innych rat kredytu.
Obecnie, nie obowiązuje żaden przepis prawny, który powodowałby natychmiastową wymagalność kredytu w razie śmierci kredytobiorcy. Decydującą rolę będzie pełnić wobec tego umowa kredytu, której zapisy każdy kredytobiorca musi przeanalizować we własnym zakresie. Jeśli zabraknie w jej treści odpowiedniego postanowienia umownego dotyczącego natychmiastowej wymagalności kredytu, wówczas zadłużenie kredytowe wejdzie w skład spadku po zmarłym jako jedno z pasywów (długów) spadkowych po spadkodawcy. Do przedawnienia będzie stosować się ogólne przepisy k.c. – termin wymagalności rat kredytu będzie następować osobno dla każdej z rat zobowiązania.
Z praktyki banków wynika, że określone zdarzenia losowe, takie jak choćby śmierć kredytobiorcy, faktycznie mogą powodować natychmiastową wymagalność całej części kredytu pozostałej do spłaty w dniu wystąpienia zdarzenia losowego. Takie postanowienie musi jednak znaleźć się w treści umowy kredytu (por.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11 kwietnia 2018 r., sygn. akt: V ACa 54/17). Zwarcie w umowie klauzul regulujących natychmiastową wykonalność roszczenia nie stoi w sprzeczności z obecnie obowiązującymi przepisami prawnymi.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
11. Ile wynosi termin przedawnienia roszczeń bankowych?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwróciła się żona zmarłego kredytobiorcy. Poprosiła Rzecznika Finansowego o wyjaśnienie z jakim terminem przedawniają się roszczenia przysługujące bankowi na podstawie umowy kredytu.
Początek biegu terminu przedawnienia jest bezpośrednio związany z terminem wymagalności roszczenia (art. 120 § 1 k.c.). Okres przedawnienia żądania rozpoczyna się bowiem od dnia, w którym przedmiotowe roszczenie stało się wymagalne – czyli wraz z dniem, kiedy minął termin jego płatności.
Powyższe prowadzi do wniosku, że przedawnienie każdej z rat kredytu następuje co do zasady indywidualnie, w oderwaniu od przedawnienia innych rat. Jeśli jednak zadłużenie zostanie postawione w stan natychmiastowej wymagalności wskutek np. śmierci kredytobiorcy, wówczas termin przedawnienia biegnie dla całej sumy kredytu pozostałej do spłaty.
Termin przedawnienia roszczeń bankowych wynikających z kredytu konsumenckiego, w myśl art. 118 k.c., wynosi 3 lata – jako roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zastrzec jednocześnie należy, że obecnie termin przedawnienia upływa dopiero wraz z końcem roku kalendarzowego, w którym upływa okres przedawnienia, a nie z dniem, z którym upływają 3 lata od dnia powstania wymagalności roszczenia.
Posługując się przykładem – jeśli roszczenie stało się wymagalne w dniu 20 kwietnia 2019 r., to termin jego przedawnienia upłynie z dniem 31 grudnia 2022 r.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
12. Czy może dojść do uchylenia się przez spadkobierców od odpowiedzialności za długi zmarłego?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwróciła córka zmarłego spadkobiercy. Córka wiedziała, że jej ojciec przed śmiercią miał zaciągniętych wiele zobowiązań w instytucjach pożyczkowych, za które nie chciała ponosić odpowiedzialności spadkowej. Poprosiła Rzecznika o radę co do możliwości przynajmniej częściowego uchylenia się od odpowiedzialności za długi spadkowe.
W pierwszej kolejności trzeba przypomnieć, że na mocy art. 922 § 1 i 2 k.c., prawa oraz obowiązki majątkowe zmarłego spadkodawcy przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, będących jego spadkobiercami.
Tym samym, z momentem otwarcia spadku, dochodzi do jego nabycia przez spadkobierców. Oba te zdarzenia następują z chwilą śmierci spadkodawcy (por. art. 924-925 k.c.). Co jednak szczególne, nabycie spadku wraz z momentem śmierci spadkodawcy jest swoistym domniemaniem prawnym, które może zostać obalone. W myśl bowiem art. 1012 k.c. spadkobierca ma trzy możliwości:
może spadek przyjąć wprost . To tzw. przyjęcie proste. Wówczas spadkobierca odpowiada bez ograniczeń za długi spadkodawcy;
. To tzw. przyjęcie proste. Wówczas spadkobierca odpowiada bez ograniczeń za długi spadkodawcy; może przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W tym wypadku odpowiedzialność za długi spadkodawcy jest ograniczona do wartości czynnej spadku, a więc wartości majątku nabywanego przez spadkobiercę wskutek spadkobrania;
odpowiedzialność za długi spadkodawcy jest ograniczona do wartości czynnej spadku, a więc wartości majątku nabywanego przez spadkobiercę wskutek spadkobrania; może spadek w całości odrzucić.
Trzeba przy tym przypomnieć, że na spadkobiercy spoczywa obowiązek złożenia odpowiedniego oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Termin na złożenie takiego oświadczenia wynosi sześć miesięcy. Jest on liczonym od dnia, w którym spadkobierca powziął informację o tytule swojego powołania do dziedziczenia. W razie braku złożenia przez spadkobiercę wymaganego oświadczenia, nastąpi przyjęcie przez niego spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Należy wskazać, że niedopuszczalne jest częściowe przyjęcie ani częściowe odrzucenie spadku.
Takie ujęcie oznacza, że jeśli spadkobierca nie wyraża woli ponoszenia odpowiedzialności za długi spadkowe, wówczas jest on zobowiązany do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku. Alternatywnie, jeśli zgadza się na odpowiedzialność do określonej wysokości, niezbędne będzie złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Jednocześnie, jak wskazano powyżej, w razie braku oświadczenia w terminie sześciu miesięcy od powzięcia informacji o tytułu do spadkobrania, dojdzie do dziedziczenia z dobrodziejstwem inwentarza.
Trzeba mieć świadomość, że z odrzuceniem spadku będzie wiązać się nie tylko brak odpowiedzialności za długi zmarłego. Skutkiem takiego działania jest bowiem jednoczesny brak możliwości przyjęcia jakiejkolwiek wartości czynnej majątku należącego do spadkodawcy w chwili jego śmierci. Spadkobierca powinien więc dokładnie rozważyć czy rozsądnym działaniem będzie złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku.
W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, spadkobierca nabywa wszelkie aktywa majątkowe po zmarłym (tzw. stan czynny spadku). Właśnie do wartości tych aktywów będzie on ponosić odpowiedzialność za ewentualne długi zmarłego. Do określenia wartości spadku niezbędne jest dokonanie stosownego wykazu inwentarza albo spisu inwentarza stanu czynnego spadku nabytego po zmarłym. Warto przy tym wskazać, że w celu uniknięcia jakichkolwiek opłat związanych ze sporządzeniem wykazu lub spisu inwentarza, istnieje możliwość samodzielnego złożenia odpowiedniego wykazu inwentarza według ustalonego wzoru dostępnego na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.
Co istotne, przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że jeśli w skład spadku nie wchodzi w rzeczywistości żaden składnik majątkowy, ale same długi, to wówczas spadkobierca nie odpowiada względem wierzycieli zmarłego w żadnej wysokości.
Złożenia oświadczenia o odrzuceniu albo przyjęcia spadku wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza można dokonać przed sądem albo notariuszem. Podkreślić należy, że złożenie oświadczenia przed notariuszem może wiązać się z koniecznością poniesienia określonych kosztów taksy notarialnej. Jest to jednak procedura znacznie szybsza od złożenia stosownego oświadczenia przed sądem.
W celu zaś przyjęcia albo odrzucenia spadku po zmarłym przed sądem, niezbędne będzie złożenie odpowiedniego wniosku o stwierdzenia nabycia spadku do sądu rejonowego właściwego dla miejsca ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy przed jego śmiercią. W treści wniosku spadkobierca powinien przedstawić dane osobowe zmarłego (przynajmniej adres zamieszkania przed śmiercią, PESEL), jak również wskazać dane spadkobierców, określić czy spadkodawca zostawił testament, czy pozostawał w związku małżeńskim, czy posiadał dzieci ze związku małżeńskiego, jak również ewentualnie spoza małżeństwa, a także wskazać czy w skład majątku po zmarłym wchodziło gospodarstwo rolne.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
13. Jaki jest zakres odpowiedzialności współmałżonka za kredyt zaciągnięty wspólnie ze zmarłym współmałżonkiem?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się maż zmarłej. Wskazał, że oboje z małżonków zaciągnęli kredyt hipoteczny w banku, zobowiązując się solidarnie do jego spłaty. Do spadkobrania po zmarłej został powołany wyłącznie jej mąż, który rozważał odrzucenie spadku po zmarłej.
W pierwszej kolejności należy wskazać, iż w sytuacji, kiedy dochodzi do zaciągnięcia przez kredytobiorców solidarnego zobowiązania kredytowego, bank ma prawo według własnego wyboru dochodzić swojej wierzytelności zarówno od obojga, jak i indywidulanie od każdego z małżonków (por. art. 366 § 1 k.c.). Z istoty solidarności dłużników wynika, że wierzyciel ma prawo do żądania według swojego swobodnego uznania całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna.
Co istotne, odrzucenie spadku przez jednoczesnego współkredytobiorcę nie spowoduje wygaśnięcia obowiązku spłaty przez niego pozostałej części zobowiązania kredytowego. Nadal będzie on bowiem odpowiadać w całości za dług na podstawie zaciągniętej umowy kredytu. Nie należy zapominać, że odpowiedzialność kredytobiorców miała charakter odpowiedzialności solidarnej. Wobec tego, bank może dochodzić spłaty całości pozostałej części kredytu od żyjącego małżonka.
W razie zaciągnięcia zobowiązania solidarnego przez dłużników, śmierć jednego z nich nie będzie zatem wywoływać negatywnego skutku dla kredytodawcy. Nadal będzie on więc posiadać możliwość dochodzenia swojej należności od pozostałego dłużnika. Inne ujęcie wypaczałoby sens instytucji solidarności dłużników, której głównym celem jest zapewnienie ochrony interesu prawnego i majątkowego wierzyciela.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
14. Co dzieje się z umową poręczenia w razie śmierci kredytobiorcy?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się klient, który w przeszłości udzielił poręczenia spłaty kredytu przyznanego zmarłemu kredytobiorcy. Jeszcze przed śmiercią kredytobiorca zaprzestał terminowej spłaty kredytu, co spowodowało skierowanie wezwania do zapłaty do poręczyciela. Jednocześnie, poręczyciel wskazał, że wierzyciel wezwał do zapłaty również spadkobierców zmarłego.
Poręczenie jest umową, w której osoba trzecia zobowiązuje się spłacić dług, gdyby nie zrobił tego dłużnik. Zobowiązanie dłużnika i poręczyciela ma charakter zobowiązania solidarnego. Jeżeli więc w umowie poręczenia nie ustalono inaczej, wierzyciel może domagać się spłaty zobowiązania zarówno od dłużnika, jak i od poręczyciela.
Poręczyciel odpowiada za dług od chwili, gdy dłużnik w terminie nie wypełnił ciążącego na nim zobowiązania. Do powstania odpowiedzialności poręczyciela nie jest przy tym potrzebne dodatkowe zawiadomienie.
Co jednak istotne, śmierć dłużnika nie wywołuje skutku w postaci wygaśnięcia umowy poręczenia. Oznacza to więc, że śmierć kredytobiorcy nie spowoduje, że bank będzie zobligowany do dochodzenia swojej należności wyłącznie od spadkobierców kredytobiorcy – wciąż zobowiązanym do spłaty długu będzie poręczyciel.
Trzeba przy tym wskazać, że myśl art. 883 § 3 k.c., jeśli dojdzie do śmierci dłużnika, poręczyciel nie będzie mógł powoływać się na ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy wynikające z przepisów prawa spadkowego. Oznacza to więc, że śmierć dłużnika nie ma wpływu na dług oraz zakres odpowiedzialności poręczyciela. Poręczyciel nie posiada prawa, aby tak jak spadkobiercy zmarłego, powołać się na ograniczenia swojej odpowiedzialności za długi. Wynika to z faktu, że odpowiedzialność poręczyciela za zobowiązania zmarłego jest niezależna od odpowiedzialności spadkobierców dłużnika. Inaczej, wypaczałoby to sens umowy poręczenia, co skutecznie uniemożliwiałoby wierzycielowi możliwość pełnego zaspokojenia swoich roszczeń. Wobec tego, poręczyciel ponosi pełną odpowiedzialność za poręczone zobowiązanie, które winien zrealizować w takim stopniu, w jakim nie zostało spełnione przez dłużnika za jego życia.
Nie sposób nie wspomnieć, że wierzyciel ma prawo dochodzić swojej wierzytelności jednocześnie zarówno od spadkobierców zmarłego, jak i poręczyciela. Jak już bowiem podkreślono, odpowiedzialność za dług, w razie zawarcia umowy poręczenia, ma charakter odpowiedzialności solidarnej. W takim wypadku, wierzyciel ma prawo do żądania według swojego swobodnego wyboru całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna
Na marginesie wskazać należy, że w razie śmierci poręczyciela, za jego zobowiązanie będą odpowiadać spadkobiercy tej osoby. Dodatkowo, wierzyciel jest uprawniony do wszczęcia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym poręczycielu, aby ustalić krąg jego spadkobierców – osób odpowiedzialnych następczo za poręczenie, wskutek dziedziczenia.
Co równie istotne, poręczycielowi lub jego spadkobiercom, którzy dokonali spłaty należności dochodzonej przez wierzyciela kredytowego, przysługuje roszczenie regresowe od głównego pożyczkobiorcy, a w razie jego śmierci – od osób dziedziczących po nim. Oznacza to więc, że ma on prawo domagać się zwrotu na swoją rzecz całości kwoty pieniężnej, stanowiącej równowartość świadczenia, jakie poniósł on na rzecz banku w związku ze spłatą zadłużenia kredytowego.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
15. Kiedy może dojść do umorzenia kredytu po śmierci spadkodawcy?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się syn zmarłego spadkodawcy, który przed śmiercią posiadał zaciągnięty kredytu konsumencki w banku. Syn, z uwagi na niepełnosprawność, nie był w stanie podjąć żadnego stałego zatrudnienia. Chciał uzyskać informacje dotyczące instytucji umorzenia zadłużenia kredytowego po śmierci spadkodawcy.
W pierwszej kolejności należy wskazać, że kwestia umorzenia kredytu nie jest uregulowana wprost w żadnym z przepisów ustawy – prawo bankowe czy treści ustaw szczególnych, przykładowo ustawy o kredycie konsumenckim. Oznacza to więc, że umorzenie kredytu, a więc de facto długu, zależy wyłącznie od uznania samego banku.
Do umorzenia kredytu, niezbędne jest złożenie w banku stosownego wniosku. Osobą uprawnioną do wniesienia takiego wniosku są spadkobiercy zmarłego, którzy przyjęli spadek po zmarłym i odpowiedzialność za jego długi. Należy w nim wskazać dane wnioskodawcy, określić umowę kredytu oraz przyczyny, dla których bank powinien uwzględnić wniosek o umorzenie zobowiązania. Niezbędne będzie więc opisanie obecnej, trudnej sytuacji życiowej, finansowej lub zdrowotnej wnioskodawcy, ze względu na którą nie jest możliwe dokonanie spłaty kredytu zaciągniętego przez zmarłego.
Praktyka banków nie jest w tym zakresie jednolita i wiele zależy od ustalonych przez nie metod działania w tego typu sprawach. Każdy ze złożonych wniosków rozpatrywany będzie jednak indywidualnie. Dla wyniku załatwienia sprawy znaczenie ma szereg czynników, spośród których zasadniczym jest sytuacja życiowa spadkobiercy. Umorzenie zobowiązania nie jest więc czynnością, która następuje automatycznie i w każdym wypadku.
Wśród przyczyn, które mogą uzasadniać umorzenie przez bank zobowiązania kredytowego należy przykładowo wymienić niepełnosprawność spadkobiercy, jego długotrwałą chorobę, powodującą utratę przez niego możliwości uzyskiwania zarobku, śmierć jednego ze współkredytobiorców czy fakt, że kredytobiorca był jedynym żywicielem rodziny, a jego śmierć spowodowała całkowitą utratę dochodu dla pozostałych członków rodziny.
Co istotne, ze względu na to, że umorzenie kredytu zależy wyłącznie od woli banku, może mieć ono miejsce zarówno co do części, jak i całości zobowiązania. W razie więc częściowego umorzenia kredytu, niezbędne będzie uregulowanie jego pozostałej części. W wielu przypadkach, wraz z umorzeniem kredytu, dochodzi do zawarcia między bankiem i spadkobiercą stosownego porozumienia, na mocy którego strony ustalają zasady spłaty pozostałej należności na rzecz banku.
Należy także wspomnieć, że wraz z umorzeniem przez bank części lub całości kredytu, po stronie kredytobiorcy powstanie obowiązek opłacenia podatku dochodowego od osób fizycznych. Trzeba bowiem zaznaczyć, że umorzenie kredytu, nawet w jego części, stanowić będzie stanowić dla dłużnika przychód w rozumieniu przepisów prawa podatkowego.
Umorzenie przez bank kredytu lub jego części stanowi z perspektywy dłużnika świadczenie nieodpłatne. Wskutek jego otrzymania, został on zwolniony z obowiązku określonego wcześniej zobowiązania. Przychodem dłużnika będzie zatem brak uszczuplenia jego majątku. Do wyliczenia wysokości podatku należy wobec tego przyjąć równowartość długu umorzonego przez bank – to właśnie ta kwota będzie stanowić wartość dochodu osiągniętego przez kredytobiorcę w rozumieniu przepisów prawa podatkowego.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
16. Kiedy może dojść do umorzenia kredytu po śmierci spadkodawcy?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady skierował się syn zmarłego przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą. Spadkobierca wskazał, że zwrócił się do banku z wnioskiem o podanie informacji o dacie wygaśnięcia rozliczeniowego rachunku bankowego swojego ojca. Zaznaczył, iż nie doszło do ustanowienia zarządu sukcesyjnego. Bank poinformował go jednak, że rachunek nadal istnieje, mimo śmierci spadkodawcy i braku ustanowienia zarządu sukcesyjnego.
W myśl art. 59a ust. 1 pkt 1 ustawy – prawo bankowe, umowa prowadzenia rachunku bankowego na rzecz osoby fizycznej zasadniczo ulega rozwiązaniu z dniem, w którym nastąpił zgon jego posiadacza. W przypadku rachunku bankowego prowadzonego na rzecz osoby fizycznej w związku z wykonywaną przez nią działalnością gospodarczą, sytuacja będzie jednak wyglądać odmiennie.
Zgodnie bowiem z treścią art. 59c ust. 1 ustawy – prawa bankowe, jeśli po śmierci przedsiębiorcy został ustanowiony zarząd sukcesyjny w rozumieniu ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz. U. poz. 1629 ze zm., dalej: ustawa o zarządzie sukcesyjnym), bank jest zobowiązany, aby nadal prowadzić rachunek należący do spadkodawcy.
Zarząd sukcesyjny jest rozwiązaniem prawnym, mającym na celu zapewnienie możliwości dalszego prowadzenia spraw przedsiębiorstwa spadkodawcy po jego śmierci. Wraz z utworzeniem zarządu sukcesyjnego, do działania zostaje powołany zarządca sukcesyjny. Do jego zadań należy wykonywanie praw oraz obowiązków zmarłego wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku (tj. od dnia śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego), jak również związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przez spadkodawcę przed jego śmiercią.
Co jednak szczególne, przepisy ustawy – prawo bankowe oraz ustawy o zarządzie sukcesyjnym stanowią niejako powtórzenie oraz rozwinięcie ogólnych zasad dziedziczenia majątku spadkodawcy, gwarantujących spadkobiercom zmarłego możliwość zachowania ciągłości prowadzenia przedsiębiorstwa. Należy bowiem podkreślić, że już z samej treści art. 922 § 1 oraz 2 k.c. wynika pośredni obowiązek prowadzenia przez bank rachunku bankowego przedsiębiorcy pomimo jego śmierci. Oznacza to więc, że wygaśnięcie umowy rachunku bankowego nie nastąpi z momentem śmierci przedsiębiorcy, nawet jeśli nie dojdzie do ustanowienia zarządu sukcesyjnego.
Trzeba jednak wspomnieć, że w treści umowy prowadzenia rachunku bankowego, zawartej między przedsiębiorcą a bankiem, strony mają możliwość zawarcia odpowiedniej klauzuli, zgodnie z którą umowa ulegnie rozwiązaniu wraz ze śmiercią posiadacza rachunku.
16. Czy śmierć posiadacza rozliczeniowego rachunku bankowego, prowadzonego w związku z jednoosobową działalnością gospodarczą, powoduje rozwiązanie umowy tego rachunku pomimo braku ustanowienia zarządu sukcesyjnego?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady skierował się syn zmarłego przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą. Spadkobierca wskazał, że zwrócił się do banku z wnioskiem o podanie informacji o dacie wygaśnięcia rozliczeniowego rachunku bankowego swojego ojca. Zaznaczył, iż nie doszło do ustanowienia zarządu sukcesyjnego. Bank poinformował go jednak, że rachunek nadal istnieje, mimo śmierci spadkodawcy i braku ustanowienia zarządu sukcesyjnego.
W myśl art. 59a ust. 1 pkt 1 ustawy – prawo bankowe, umowa prowadzenia rachunku bankowego na rzecz osoby fizycznej zasadniczo ulega rozwiązaniu z dniem, w którym nastąpił zgon jego posiadacza. W przypadku rachunku bankowego prowadzonego na rzecz osoby fizycznej w związku z wykonywaną przez nią działalnością gospodarczą, sytuacja będzie jednak wyglądać odmiennie.
Zgodnie bowiem z treścią art. 59c ust. 1 ustawy – prawa bankowe, jeśli po śmierci przedsiębiorcy został ustanowiony zarząd sukcesyjny w rozumieniu ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz. U. poz. 1629 ze zm., dalej: ustawa o zarządzie sukcesyjnym), bank jest zobowiązany, aby nadal prowadzić rachunek należący do spadkodawcy.
Zarząd sukcesyjny jest rozwiązaniem prawnym, mającym na celu zapewnienie możliwości dalszego prowadzenia spraw przedsiębiorstwa spadkodawcy po jego śmierci. Wraz z utworzeniem zarządu sukcesyjnego, do działania zostaje powołany zarządca sukcesyjny. Do jego zadań należy wykonywanie praw oraz obowiązków zmarłego wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku (tj. od dnia śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego), jak również związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przez spadkodawcę przed jego śmiercią.
Co jednak szczególne, przepisy ustawy – prawo bankowe oraz ustawy o zarządzie sukcesyjnym stanowią niejako powtórzenie oraz rozwinięcie ogólnych zasad dziedziczenia majątku spadkodawcy, gwarantujących spadkobiercom zmarłego możliwość zachowania ciągłości prowadzenia przedsiębiorstwa. Należy bowiem podkreślić, że już z samej treści art. 922 § 1 oraz 2 k.c. wynika pośredni obowiązek prowadzenia przez bank rachunku bankowego przedsiębiorcy pomimo jego śmierci. Oznacza to więc, że wygaśnięcie umowy rachunku bankowego nie nastąpi z momentem śmierci przedsiębiorcy, nawet jeśli nie dojdzie do ustanowienia zarządu sukcesyjnego.
Trzeba jednak wspomnieć, że w treści umowy prowadzenia rachunku bankowego, zawartej między przedsiębiorcą a bankiem, strony mają możliwość zawarcia odpowiedniej klauzuli, zgodnie z którą umowa ulegnie rozwiązaniu wraz ze śmiercią posiadacza rachunku.
17. Czy spadkobierca posiadacza rachunku bankowego, prowadzonego w związku z jednoosobową działalnością gospodarczą, ma prawo uzyskać dostęp do informacji o rachunku zmarłego prowadzonym w banku?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się wnuk zmarłego spadkodawcy, prowadzącego przed śmiercią jednoosobową działalność gospodarczą. Spadkobierca nie posiadał żadnych informacji na temat ewentualnych rachunków bankowych prowadzonych w bankach na rzecz zmarłego, jednak zakładał, że jeśli takowe istniały, to musiały być rachunkami prowadzonymi w związku z działalności gospodarczą jego dziadka. Wobec tego, zwrócił się do Rzecznika z prośbą o udzielenie porady w zakresie możliwości uzyskania informacji od banków o tym, czy jego dziadek miał z którymś z nich zawartą umowę prowadzenia rachunku bankowego.
Na podstawie art. 92bb ust. 1 ustawy – prawo bankowe, banki są zobowiązane do wspólnego prowadzenia Centralnej informacji o rachunkach bankowych (dalej: Centralna informacja). Centralna informacja zawiera dane na temat wszelkich rachunków bankowych prowadzonych w bankach. Co równie istotne, znajdują się w niej informacje dotyczące także rachunków prowadzonych w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Są w niej więc umieszczane dane dotyczące rachunków bankowych prowadzonych na rzecz przedsiębiorców w związku z podejmowaną przez nich działalnością gospodarczą.
Do uzyskania informacji z Centralnej informacji wymagane jest złożenie pisemnego wniosku. Może on zostać wniesiony w dowolnej placówce banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej działającej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Do jego złożenia nie jest wymagane, by zmarły posiadał rachunek w podmiocie rynku finansowego, za pośrednictwem którego wniesiono wniosek do Centralnej informacji.
Osobami uprawnionymi do złożenia wniosku do Centralnej informacji są spadkobierca zmarłego lub – jeśli ustanowiono zarząd sukcesyjny – zarządca sukcesyjny. Złożenie wniosku może zaś podlegać opłacie. Spadkobierca, wraz ze złożeniem wniosku, jest zobowiązany wykazać tytuł prawny dokumentujący fakt dziedziczenia po zmarłym (postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia). Zarządca sukcesyjny ma z kolei obowiązek przedłożyć wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, dotyczący jednoosobowej działalności gospodarczej prowadzonej przez zmarłego przed jego śmiercią, potwierdzający fakt ustanowienia zarządu sukcesyjnego oraz powołania tej osoby na zarządcę.
Informacje uzyskiwane z Centralnej informacji zawierają wykaz wszystkich rachunków bankowych zmarłego. Określony w niej zostaje bank lub spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowej prowadząca przedmiotowy rachunek należący do spadkodawcy, wraz ze wskazaniem jego numeru oraz informacją o ewentualnym dalszym prowadzeniu tego rachunek. Jeśli zmarły był współposiadaczem rachunku, wówczas informacja przekazywana z Centralnej informacji nie zawiera danych współposiadacza tego rachunku.
18. Czy posiadacz rachunku rozliczeniowego, prowadzonego w związku z jednoosobową działalnością gospodarczą, ma prawo złożyć dyspozycję wkładem na wypadek śmierci?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą. Chciał on złożyć na rzecz swojej żony dyspozycję wkładem na wypadek śmierci z prowadzonego na jego rzecz rachunku rozliczeniowego, posiadanego w związku z działalnością gospodarczą. Bank poinformował go jednak, że złożenie takiej dyspozycji nie jest zgodne z obecnie obowiązującymi przepisami ustawy – prawo bankowe.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci, w myśli art. 56 ust. 1 ustawy – prawo bankowe, jest uprawnieniem przysługującym posiadaczowi oszczędnościowego rachunku bankowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego oraz rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej. Polega ona na złożeniu bankowi pisemnego polecenia realizacji wypłaty określonej ilości pieniędzy z rachunku bankowego po śmierci posiadacza rachunku na rzecz wskazanej przez niego osoby lub osób.
Jak wynika z powyższego, ustawodawca ściśle uregulował rodzaje rachunków bankowych, z których osoby fizyczne mogą dokonać dyspozycji. Takie ujęcie oznacza, że dokonanie polecenia dyspozycji, w świetle obowiązujących przepisów ustawy – prawo bankowe, nie jest dopuszczalne z rozliczeniowego rachunku bankowego.
Co jednak szczególne, nie pozbawia to przedsiębiorcy prawa złożenia dyspozycji wkładem na wypadek śmierci z innych posiadanych przez niego rachunków bankowych, wymienionych w art. 56 ust. 1 ustawy – prawo bankowe. Zgodnie z treścią przepisów ustawy – prawo bankowe, brak jest innych wyłączenia, które zakazywałyby osobie fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą możliwość złożenia dyspozycji wkładem na wypadek śmierci z posiadanego przez nią oszczędnościowego rachunku bankowego, rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej.
19. Czy wskutek braku dokonywania jakichkolwiek obrotów w ciągu dwóch lat na rachunku bankowym prowadzonym w związku z jednoosobową działalnością gospodarczą dojdzie do jego rozwiązania z mocy prawa?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwróciła się córka zmarłego przedsiębiorcy, prowadzącego przed śmiercią jednoosobową działalność gospodarczą. Wskazała, że od dnia zgonu jej ojca upłynęły trzy lata. W ostatnim czasie uzyskała z banku informację, że rachunek bankowy jej ojca nadal jest aktywny, mimo tego, że nie znajdują się na nim żadne środki finansowe oraz nie dokonywano na nim jakichkolwiek obrotów przez cały okres ostatnich trzech lat. Zwróciła się do Rzecznika z zapytaniem o prawidłowość postępowania banku.
Art. 60 ustawy – prawo bankowe wprowadza ogólną zasadę dotyczącą wygaśnięcia umowy prowadzenia rachunku bankowego na rzecz osoby fizycznej, w sytuacji gdy posiadacz nie korzysta z tego rachunku. Aby doszło do wygaśnięcia umowy, o ile nie stanowi ona inaczej, łącznie muszą zostać spełnione dwie przesłanki. Po pierwsze, wygaśnięcie nastąpi, kiedy przez okres dwóch lat na rachunku nie dokonano na żadnych obrotów (np. nie zarejestrowano przelewów przychodzących czy wychodzących), poza ewentualnym dopisywaniem odsetek. Po drugie zaś, stan środków pieniężnych zgromadzonych na tym rachunku nie może przekraczać kwoty minimalnej wynikającej z treści przedmiotowej umowy prowadzenia rachunku.
Takie ujęcie prowadzi do wniosku, iż jeśli na rachunku bankowym, pomimo braku obrotów przez wspominany okres dwóch lat, będzie znajdować się ustalona w umowie minimalna kwota pieniędzy (lub większa), to do rozwiązania umowy rachunku bankowego nie dojdzie. I odwrotnie – jeśli brak korzystania przez posiadacza z rachunku bankowego będzie krótszy niż dwa lata, to umowa prowadzenia rachunku nadal będzie obowiązywać, nawet jeśli na rachunku będzie znajdować się kwota niższa od minimalnej.
Co jednak istotne, w doktrynie prawa bankowego powszechnie wyraża się pogląd, zgodnie z którym art. 60 ustawy – prawo bankowe nie powinien być wykorzystywany do rachunków bankowych prowadzonych na rzecz przedsiębiorców. Należy bowiem podkreślić, że w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej istnieje swoisty obowiązek posiadania przez przedsiębiorcę rachunku bankowego, związanego z podejmowaną przez niego działalnością. Oznacza to, że bank będzie obligowany do dalszego prowadzenia rachunku bankowego nawet w sytuacji, jeśli spełnione zostaną przesłanki wynikającego ze wskazanego przepisu ustawy – prawo bankowe.
20. Jak podzielić po śmierci pieniądze zgromadzone w OFE?
Do Rzecznika Finansowego trafiają zapytania dotyczące sposobu podziału środków zgromadzonych w OFE w przypadku śmierci posiadacza rachunku. Na przykład kwestii, jakie osoby są uprawnione do tych środków i w jakich częściach czy procedury wypłaty.
Te kwestie reguluje ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Przewiduje wypłatę środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego w związku z jego śmiercią w dwóch częściach. Pierwszą jest część należna małżonkowi zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego, drugą zaś jest część należna osobie wskazanej (uposażonej) przez zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego, a w przypadku braku osób wskazanych, spadkobiercom zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego.
Wypłata na rzecz małżonka zmarłego członka funduszu
Zgodnie z postanowieniem art. 131 ustawy, otwarty fundusz emerytalny dokonuje wypłaty transferowej połowy środków zgromadzonych na rachunku zmarłego na rachunek małżonka zmarłego w otwartym funduszu, w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. Jeżeli więc małżonkowie pozostawali w ustawowej wspólności majątkowej, a zatem nie miało miejsca żadne umowne ograniczenie wspólności, na rachunek małżonka, prowadzony w otwartym funduszu emerytalnym, zostanie przelana połowa środków zgromadzonych w trakcie małżeńskiej wspólność majątkowej. Jeżeli małżonek nie ma rachunku w otwartym funduszu emerytalnym i nie założy go samodzielnie, fundusz w którym gromadzone były środki, zobowiązany jest taki rachunek założyć (art. 131 ust. 3 w zw. z art. 128). Podstawą do wypłaty będą więc stosunki majątkowe potwierdzone odpowiednimi dokumentami, którymi mogą być akt małżeństwa wraz z oświadczeniem, iż nie doszło do zniesienia wspólności majątkowej lub, jeżeli do zniesienia wspólności doszło, umowa o zniesieniu małżeńskiej wspólności majątkowej.
Dokumenty i terminy
Wypłata dokonywana jest na podstawie wniosku, do którego dołączono odpis aktu zgonu, odpisu aktu małżeństwa oraz pisemne oświadczenie stwierdzające, czy do chwili śmierci członka funduszu nie zaszły żadne zmiany w stosunkach majątkowych między małżonkami (art. 131 ust. 2 ustawy). Wypłata dokonywana jest w terminach wskazanych dla wypłat transferowych, a zatem w miesiącach lutym, maju, sierpniu lub listopadzie, jednak nie wcześniej niż w terminie jednego miesiąca od przedstawienia dokumentów potwierdzających uprawnienie do wypłaty.
Uprawnieni lub spadkobiercy
Środki zgromadzone na rachunku zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego, które nie zostaną wypłacone małżonkowi ubezpieczonego, przekazywane są, zgodnie z postanowieniem art. 132 ustawy, osobom uposażonym przez zmarłego, a w przypadku ich braku wchodzą w skład spadku. Należy przypomnieć, iż przystępując do otwartego funduszu emerytalnego, członek funduszu może wskazać osoby upoważnione do otrzymania pozostałej części zgromadzonych środków. Wypłata dokonywana bezpośrednio na rzecz osoby wskazanej przez zmarłego następuje w formie wypłaty jednorazowej lub w formie wypłaty w ratach płatnych przez okres nie dłuższy niż 2 lata, zgodnie z pisemną dyspozycją osoby uprawnionej. Jeżeli osobą uprawnioną jest małżonek zmarłego członka funduszu, wówczas wypłata może być przekazana, jeśli takie będzie jego żądanie, na rachunek w otwartym funduszu emerytalnym. W myśl art. 132 ust. 4a ustawy, powyższe uprawnienia odnoszą się także do spadkobierców, którzy zobowiązani są jednocześnie do przedłożenia prawomocnego stwierdzenia nabycia spadku. Od kwoty wypłacanej w trybie art. 132 ustawy, odprowadzany jest 19 procentowy podatek dochodowy od osób fizycznych (art. 30a ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych). Nie jest przeszkodą w uzyskaniu powyższych środków fakt nie zawarcia umowy
z otwartym funduszem emerytalnym, ponieważ środki te mogą zostać przekazane na wskazany przez uprawnionego numer rachunku bankowego.
Co istotne, spadkobiercy nabędą prawo do wypłaty jedynie wówczas, gdy nie wskazano osoby uprawnionej lub osoba uprawniona zmarła przed członkiem otwartego funduszu emerytalnego.
Wypłata na rzecz małżonka
Wypłata na rzecz małżonka w związku z istniejącą wspólnością majątkową, dokonywana będzie w formie wypłaty transferowej na rachunek żyjącego małżonka w otwartym funduszu emerytalnym. Jeśli takiego rachunku małżonek nie posiada, otwarty fundusz emerytalny, którego członkiem był zmarły małżonek, taki rachunek utworzy i dokona na niego wypłaty transferowej. Utworzenie rachunku w otwartym funduszu emerytalnym przez małżonka zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego w celu przekazania na ten rachunek środków zgodnie z dyspozycją art. 131 ust. 1 ustawy, nie powoduje konieczności odprowadzania dalszych składek emerytalnych. Zgodnie bowiem z art. 129a ust. 3 ustawy, ubezpieczonym, którzy mimo uprawnienia nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego, a którzy uzyskali członkostwo w otwartym funduszu emerytalnym na podstawie art. 128, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie odprowadza na rachunek w otwartym funduszu emerytalnym części składki emerytalnej.
Co istotne, istnieje możliwość wypłaty w formie gotówkowej środków przekazanych na rachunek w otwartym funduszu emerytalnym, który został założony tylko i wyłącznie w celu dokonania podziału środków zgromadzonych na rachunku zmarłego. Możliwość wypłaty tak uzyskanych środków powstanie więc w razie jednego z trzech poniższych przypadków.
Po pierwsze, w razie złożenia wniosku wraz z decyzją przyznającą emeryturę, zaopatrzenie emerytalne, emeryturę dla rolników lub uposażenie w stanie spoczynku.
Po drugie, w razie nienabycia prawa do emerytury, o ile ukończyły 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn.
Po trzecie, w razie złożenia wniosku przez osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli zgromadzone na ich rachunku środki w kwocie ustalonej w dniu złożenia wniosku nie są wyższe od kwoty stanowiącej 150 % przeciętnego wynagrodzenia
Wypłata na rzecz uprawnionych lub spadkobierców
Otwarty fundusz dokonuje wypłaty środków należnych osobie wskazanej przez zmarłego w terminie 3 miesięcy, nie wcześniej jednak niż w terminie 1 miesiąca, od dnia przedstawienia funduszowi urzędowego dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby uprawnionej, z tym że wypłata środków przypadających małżonkowi zmarłego może być przekazana na jego żądanie na rachunek w otwartym funduszu. Wypłata dokonywana bezpośrednio na rzecz osoby wskazanej przez zmarłego następuje w formie wypłaty jednorazowej lub w formie wypłaty w ratach płatnych przez okres nie dłuższy niż 2 lata, zgodnie z pisemną dyspozycją osoby uprawnionej.
Powyższe zasady odnoszą także do spadkobierców, którzy dodatkowo obowiązani są przedłożyć funduszowi prawomocne stwierdzenie nabycia spadku.
Wypłata z subkonta w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych
Po realizacji wypłaty przez otwarty fundusz emerytalny, fundusz ten jest obowiązany zawiadomić Zakład Ubezpieczeń Społecznych o osobach, na rzecz których nastąpił podział środków zgromadzonych na rachunku zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego.
Środki przypadające małżonkowi zmarłego ubezpieczonego zostaną przekazane na jego subkonto. Jeżeli małżonek subkonta nie posiada, Zakład Ubezpieczeń Społecznych taki subkonto dla niego założy. Natomiast na rzecz osoby, której Zakład Ubezpieczeń Społecznych założył subkonto, jest dokonywana jednorazowa wypłata składek zewidencjonowanych na subkoncie, w przypadku gdy otwarty fundusz emerytalny dokonał tej osobie jednorazowej wypłaty środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na podstawie art. 129a ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Otwarty fundusz emerytalny jest obowiązany zawiadomić Zakład o dokonaniu jednorazowej wypłaty środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, w terminie 14 dni od dnia jej dokonania. Zakład dokonuje jednorazowej wypłaty składek zewidencjonowanych na subkoncie w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia.
Uprawnieni lub spadkobiercy otrzymają natomiast wypłatę w formie gotówkowej
W przypadku zmarłych posiadających subkonto, którzy jednak nie byli członkami otwartego funduszu emerytalnego, podziału dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, stosując odpowiednio przepisy ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. W takim wypadku wniosek o wypłatę należy złożyć bezpośrednio do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Ważne! Warto pamiętać, że podziałowi podlegają także środki zewidencjonowane na subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Co istotne, w takim wypadku podziału dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie informacji przekazanej przez otwarty fundusz emerytalny.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące Twoich pieniędzy zgromadzonych W OFE? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 508 810 370, w godzinach od 12.00 do 16.00 od poniedziałku do piątku
Dyspozycja na wypadek śmierci
2022-05-11
Gdy umiera bliska osoba, pozostali muszą poradzić sobie nie tylko z żalem po stracie, także z problemami i formalnościami. Jednym z nich jest wypłata pieniędzy z konta zmarłego. Czy dyspozycja na wypadek śmierci może tutaj pomóc?
Dyspozycja na wypadek śmierci – czym jest?
To dokument w którym wskazuje się, kto i w jakiej wysokości otrzyma pieniądze z konta bankowego po śmierci właściciela. Pod uwagę brane są konta oszczędnościowo-rozliczeniowe (indywidualne, a nie konta wspólne), konta oszczędnościowe oraz rachunki terminowej lokaty oszczędnościowej.
Jak wygląda podział pieniędzy z konta zmarłego? W przeciwieństwie do ostatniej woli, w dyspozycji możesz wskazać tylko: małżonka, wstępnych, zstępnych lub rodzeństwo.
W ramach dyspozycji na wypadek śmierci wypłacimy nie więcej niż dwudziestokrotne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku.
Jak złożyć dyspozycję na wypadek śmierci?
Dokument to jedna z tych rzeczy, o które warto zatroszczyć się za życia. Zapraszamy do naszej placówki bankowej – miejsca spotkań, to tam możesz złożyć dyspozycję, ale też zmienić lub odwołać już istniejący dokument.
Za przyjęcie dyspozycji pobieramy opłatę zgodną z Tabelą Opłat i Prowizji ING Banku Śląskiego S.A. dla osób fizycznych.
Znajdź najbliższą placówkę bankową – miejsce spotkań
Chcesz wypłacić pieniądze z tytułu dyspozycji na wypadek śmierci?
Przygotuj swój dokument tożsamości, dane osoby zmarłej (m.in. PESEL i datę zgonu), akt zgonu lub inny dokument potwierdzający zgon – jeśli śmierć nie została jeszcze zgłoszona – oraz dyspozycję na wypadek śmierci, jeśli ją masz.
Jeśli dyspozycja dotyczy osoby ubezwłasnowolnionej lub małoletniej – reprezentuje ją opiekun prawny. Wskazana w dyspozycji osoba nie musi być wtedy w placówce.
Jeśli jesteś naszym klientem i wiesz o tym, że taka dyspozycja została złożona, złóż wniosek o wypłatę z tytułu dyspozycji na wypadek śmierci w Moim ING. Jeśli nie jesteś naszym klientem, odwiedź naszą placówkę.
[Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci]
Art. 56. [Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci]
1. Posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może polecić pisemnie bankowi dokonanie – po swojej śmierci – wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom: małżonkowi, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwu określonej kwoty pieniężnej (dyspozycja wkładem na wypadek śmierci).
2. Kwota wypłaty, o której mowa w ust. 1, bez względu na liczbę wydanych dyspozycji, nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku.
3. Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci może być w każdym czasie przez posiadacza rachunku zmieniona lub odwołana na piśmie.
4. Jeżeli posiadacz rachunku wydał więcej niż jedną dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, a łączna suma dyspozycji przekracza limit, o którym mowa w ust. 2, dyspozycja wydana później ma pierwszeństwo przed dyspozycją wydaną wcześniej.
5. Kwota wypłacona zgodnie z ust. 1 nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku.
Dyspozycja na wypadek śmierci
Ustawa Prawo bankowe oraz Ustawa o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych przewiduje pewne szczególne uprawnienia przysługujące posiadaczowi rachunku oszczędnościowego jakim jest dyspozycja wkładem na wypadek śmierci, zwana potocznie także jako zapis bankowy. Zgodnie z uprawnieniem posiadacz rachunku może polecić bankowi lub SKOK dokonanie po swojej śmierci wypłaty zgromadzonych na rachunku pieniędzy wskazanym przez siebie osobom spośród kręgu osób wskazanych w ustawie Prawo bankowe i Ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. W sytuacji, gdy osoba wskazana w dyspozycji nie wchodzi w skład tego kręgu taki zapis będzie nieważny, a wkład z konta wejdzie w skład majątku spadkowego.
Ustawodawca wprowadził ograniczenia podmiotowe, przedmiotowe oraz kwotowe dotyczące możliwości złożenia dyspozycji wkładem na wypadek śmierci odnoszące się do posiadaczy rachunków oszczędnościowych, tzn. (zwykłych rachunków oszczędnościowych, rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych lub rachunków terminowych lokat oszczędnościowych) prowadzonych w banku jak i w spółdzielczych kasach oszczędnościowo – kredytowych (SKOK).
Zapis bankowy a testament i spadek
Dyspozycja wkładem oszczędnościowym na wypadek śmierci jest to rozporządzenie inne niż testament, a kwota objęta dyspozycją nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku oszczędnościowego, czyli nie podlega dziedziczeniu. Stanowi więc odstępstwo od reguły, zgodnie z którą rozporządzenie określonym prawem na wypadek śmierci musi przybrać postać testamentu. Jest także wyjątkiem od zasady, że po śmierci posiadacza rachunku środki znajdujące się na nim wchodzą do spadku po posiadaczu rachunku. Złożenie dyspozycji na wypadek śmierci nie wpływa na sposób i swobodę dysponowania środkami na rachunku przez posiadacza rachunku. Zapis bankowy jest jednostronnym oświadczeniem woli posiadacza rachunku, które powinno być wyrażone na piśmie. W oświadczeniu tym zawarte jest polecenie, którego bank (SKOK) nie może odrzucić, co oznacza, że jest on zobowiązany wykonać to polecenie w granicach limitu ustawowego oraz tylko na rzecz osób wskazanych z grona najbliższych posiadacza, z którymi jest związany więzami krwi. Osoba uprawniona, wskazana przez posiadacza rachunku wydającego dyspozycję nie jest zobowiązana do jakichkolwiek świadczeń wobec spadkobierców posiadacza rachunku, bez względu na to, czy sama należy do ich grona, czy też nie. Możliwość dokonania dyspozycji nie wynika więc z umowy, lecz bezpośrednio z prawa bankowego i Ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.
W jakiej formie należy złożyć dyspozycję wkładem na wypadek śmierci?
Złożenie dyspozycji, każda jej zmiana lub jej odwołanie wymagają zachowania formy pisemnej. Może to być zarówno tradycyjna forma pisemna, jak i forma elektroniczna. Banki często stosują gotowe formularze do złożenia dyspozycji na wypadek śmierci.
Zapis bankowy dla wybranej osoby – na rzecz jakich osób posiadacz rachunku oszczędnościowego może wydać dyspozycję wkładem na wypadek śmierci?
Ustawodawca ogranicza krąg beneficjentów osób uprawnionych wskazanych w dyspozycji na wypadek śmierci wydanej przez posiadacza rachunku (członka SKOK). Posiadacz rachunku oszczędnościowego w banku może wydać dyspozycję wkładem na wypadek śmierci na rzecz:
małżonka,
wstępnych (czyli rodziców),
zstępnych (czyli dzieci) lub
rodzeństwa.
W przypadku rachunków prowadzonych w SKOK-ach, osobami wskazanymi przez członka kasy, na których rzecz wypłata ma nastąpić mogą być:
małżonek,
zstępni,
rodzice,
dziadkowie i
rodzeństwo.
Zakres podmiotowy dyspozycji jest więc ograniczony do najbliższej rodziny zmarłego, a w praktyce do osób będących jednocześnie spadkobiercami zmarłego posiadacza rachunku.
W jakiej formie powinno być określone wskazanie osób uprawnionych do dyspozycji wkładem?
Wskazanie osób uprawnionych w dyspozycji wkładem powinno być konkretne i określać co najmniej imię i nazwisko danej osoby, ewentualnie może wskazywać także dodatkowe informacje:
stopień pokrewieństwa,
miejsce zamieszkania,
numer PESEL oraz
numer dowodu osobistego.
Posiadaczowi rachunku oszczędnościowego w zasadzie pozostawiono swobodę przy wyborze osoby lub osób, na których rzecz bank po śmierci posiadacza rachunku będzie zobowiązany wypłacić kwoty środków pieniężnych. Jest to jednak wybór ograniczony do kręgu kategorialnie wymienionych w ustawie osób. Uprawniony musi żyć w chwili śmierci posiadacza rachunku (członka SKOK). Jak się uważa, może nim także być dziecko poczęte, pod warunkiem że urodzi się żywe.
Jaka kwota może być wypłacona osobom uprawnionym w ramach zapisu bankowego dla rachunku prowadzonego w banku?
Kwota wypłaty z rachunku oszczędnościowego, po śmierci jego posiadacza, dokonana w ramach zapisu bankowego, bez względu na liczbę wydanych dyspozycji, nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku. Nie jest możliwe ustalenie takiej kwoty w sposób ogólny i generalny, gdyż ważna jest data śmierci według której ustala się przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę do obliczenia maksymalnej wysokości kwoty podlegającej wypłacie z rachunku w ramach dyspozycji wkładem na wypadek śmierci (możliwe jest wskazanie takiej kwoty przykładowo).
Przyjmując założenie, że śmierć posiadacza rachunku nastąpiła w lutym 2018 r., należy wziąć pod uwagę jako podstawę do obliczenia maksymalnej kwoty dyspozycji, kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za styczeń 2018 r. (która wynosiła 4588,54 zł) i pomnożyć ją przez 20, co daje w analizowanym przypadku kwotę 91.770,8 zł.
W ten sposób otrzymamy maksymalną kwotę, która może zostać wypłacona osobom uprawnionym w ramach dyspozycji wkładem na wypadek śmierci. Kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku jest zmienna i jest ustalana oraz ogłaszana przez Prezesa GUS w formie komunikatów zamieszczonych na stronie Głównego Urzędu Statystycznego.
Jaka kwota może być wypłacona osobom uprawnionym w ramach zapisu bankowego dla rachunku prowadzonego w SKOK?
W przypadku rachunków prowadzonych przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, po śmierci członka kasy z jego wkładu członkowskiego i oszczędności: kasa musi wypłacić kwotę nieprzekraczającą ogółem sumy przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłaszanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, w okresie 5 lat kalendarzowych poprzedzających wypłatę – jeżeli członek kasy pisemnie wskazał kasie osoby, na których rzecz wypłata ma nastąpić.
Podobnie jak w przypadku dyspozycji wkładem na wypadek śmierci przypisanej do bankowych rachunków oszczędnościowych, nie jest możliwe ustalenie takiej kwoty w sposób ogólny i generalny, gdyż ważna jest chwila dokonania wypłaty przez osobę uprawnioną wskazaną w dyspozycji członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, według której ustala się moment rozpoczęcia czasookresu dla wskazania sumowanych kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w okresie 5 lat kalendarzowych poprzedzających wypłatę, stanowiące maksymalną wysokość kwoty podlegającej wypłacie z rachunku w ramach dyspozycji wkładem na wypadek śmierci. W tym przypadku nie jest możliwe takie łatwe obliczenie tej maksymalnej kwoty, bo nie stanowi ona wielokrotności określonej kwoty bazowej ustalanej według jakiegoś stanu (na jakiś dzień), jak w przypadku rachunków bankowych. Kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej jest ogłaszana przez Prezesa GUS w formie komunikatu i nie ma charakteru stałej wielkości. Jest dostępna na stronie GUS.
Gdyby zatem przyjąć, że uprawniony w dyspozycji zgłosił się po wypłatę kwot z rachunku w lutym 2018 r. to aby ustalić maksymalną kwotę podlegającą wypłacie w ramach dyspozycji wkładem na wypadek śmierci członka kasy, należy zsumować kwoty wskazane na stronie GUS za okres pięciu lat poprzedzających wypłatę w ramach dyspozycji, czyli począwszy od stycznia 2018 r. wstecz aż do stycznia 2013 r. Jest to zatem ustalane nieco inaczej niż w przypadku dyspozycji wkładem na wypadek śmierci udzielonej przez posiadacza rachunku oszczędnościowego w banku. W przypadku dyspozycji wkładem na wypadek śmierci członka kasy inaczej wskazana jest maksymalna kwota, która w ramach dyspozycji może zostać wypłacona osobom uprawnionym, wskazanym przez członka kasy, ale także inny jest moment, od którego jest ona obliczana – nie jest do data śmierci wydającego dyspozycję, jak w przypadku rachunków w banku, a data wypłaty osobie uprawnionej.
Ustawowy limit wypłat z tytułu dyspozycji wyznacza jedynie górną granicę roszczenia osoby uprawnionej, oczywiście pod warunkiem, że taka kwota znajduje się na rachunku posiadacza (członka kasy) w chwili jego śmierci. Ulega on odpowiedniemu ograniczeniu gdy w chwili śmierci posiadacza stan rachunku (wysokość zgromadzonych na nim środków) nie pozwala na wypłatę w ramach dyspozycji wkładem w pełnej wysokości.
Limity zapisu bankowego, czyli jaka kwota może być wypłacona osobom uprawnionym w ramach zapisu bankowego dla rachunku prowadzonego w banku?
Ustawodawca określa maksymalną granicę wypłat, przewidując, że tylko jedna kwota może być wypłacona w ramach dyspozycji – niezależnie od ilości wskazanych beneficjentów, posiadanych rachunków i banków, które te rachunki prowadzą. Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci posiadacza rachunku oszczędnościowego jest zatem ograniczona w aspekcie kwotowym. Ustawodawca wskazał tylko maksymalną kwotę dyspozycji wkładem na wypadek śmierci posiadacza rachunku oszczędnościowego (członka kasy), a więc może on również zadysponować w ten sposób kwotą niższą. Kwotowy limit dyspozycji wkładem na wypadek śmierci wkładcy dotyczy wszystkich rachunków oszczędnościowych tego wkładcy. Oznacza to, że niniejszy limit nie może być zwiększony w sytuacji, gdy wkładca posiada więcej rachunków oszczędnościowych, niezależnie od tego, czy są one prowadzone w jednym banku, czy w wielu różnych bankach. Limit kwotowy dyspozycji wkładem na wypadek śmierci wkładcy nie ulega również podwyższeniu w przypadku, gdy objęto nią więcej niż jedną uprawnioną osobę.
W jaki sposób osoba uprawniona przez posiadacza rachunku może uzyskać należną jej kwotę?
Kwota wypłacona nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku. Oznacza to, że po śmierci posiadacza rachunku, który ją uczynił na rzecz osoby uprawnionej, nie musi być przeprowadzone postępowanie spadkowe. Celem wprowadzenia zapisu bankowego do polskiego porządku prawnego było stworzenie prostej możliwości skutecznego prawnie przekazania wartości majątkowych na wypadek śmierci, tj. poza reżimem prawa spadkowego, bez obowiązku uzyskania stwierdzenia nabycia spadku, w szybkim czasie (niemalże „od ręki”).
Co powinna zrobić osoba uprawniona by uzyskać pieniądze z dyspozycji wkładem?
Osoba uprawniona wskazana w dyspozycji na wypadek śmierci przez posiadacza rachunku, po jego śmierci powinna się zgłosić do banku (SKOK-u) celem uzyskania wskazanych w dyspozycji kwot, najlepiej z aktem zgonu oraz dowodem osobistym lub innym dokumentem umożliwiającym ustalenie tożsamości.
Czy posiadacz rachunku może wydać kilka dyspozycji wkładem na wypadek śmierci?
Posiadacz rachunku może wydać kilka dyspozycji na rzecz kilku uprawnionych osób. Poza tym, z uwagi na to, że możliwe jest posiadanie rachunków oszczędnościowych w więcej niż jednym banku, osoba, która posiada takie rachunki w kilku bankach, może w każdym z nich złożyć dyspozycję, a każdy z tych banków będzie niezależnie od pozostałych zobowiązany do wypłaty sumy zgodnie z dyspozycją na rzecz jej beneficjenta (beneficjentów, w przypadku, gdy, zgodnie z wolą posiadacza wyda on więcej niż jedną dyspozycję, na rzecz kilku osób uprawnionych. Jeżeli posiadacz rachunku (członek SKOK–u) wydał więcej niż jedną dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, a łączna kwota złożonych dyspozycji przekracza wskazany w ustawie limit, bank lub SKOK zobowiązany jest honorować późniejsze dyspozycje, którym ustawodawca nadaje pierwszeństwo przed wcześniejszymi. Osoby, którym na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci wypłacono kwoty z naruszeniem obowiązującego limitu wypłat, czyli z przekroczeniem limitu ustawowego, są zobowiązane do ich zwrotu spadkobiercom posiadacza.
Przepisy prawa bankowego, jak i Ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo – kredytowych nie ograniczają zatem możliwości dokonywania dyspozycji na rzecz kilku osób. Osobą wskazaną w dyspozycji, na której rzecz ma nastąpić wypłata, będzie każda osoba spośród wyżej wymienionych (również kilku osób) wskazana przez posiadacza rachunku, pod warunkiem zachowania limitu dopuszczalnej wypłaty dla wszystkich uprawnionych.
W sytuacji posiadania przez posiadacza rachunku oszczędnościowego w kilku bankach, może on złożyć dyspozycję na wypadek śmierci w kilku bankach na wysokość przewyższającą dopuszczalny limit. Banki do niedawna nie dysponowały bowiem takim systemem wymiany informacji, aby w każdym wypadku zweryfikować prawidłowość dyspozycji posiadacza. Możliwa jest także sytuacja, w której posiadacz rachunku złoży kilka dyspozycji w różnych bankach w tym samym czasie. W takich przypadkach istnieje ryzyko nadużyć tego przywileju, które może doprowadzić do wypłat, których łączna wysokość przekroczy, i to znacznie, limit określony ustawą z oczywistym uszczerbkiem dla interesów spadkobierców zmarłego posiadacza rachunku. Kwestia ta jednak nie jest już tak problematyczna odkąd 1 lipca 2016 r. została wprowadzona centralna informacja o rachunkach, w której uczestniczą banki i SKOK-i , a która jest prowadzona przez Krajową Izbę Rozliczeniową.
Co umożliwia Krajowa Izba Rozliczeniowa?
Umożliwia ona dostęp do informacji o rachunkach osób zmarłych, „zapomnianych” rachunkach osób fizycznych oraz rachunkach osób wskazanych przez sąd, komornika, policję lub inne uprawnione organy. Osoba posiadająca tytuł prawny do spadku po właścicielu rachunku albo poszukująca własnych rachunków, aby uzyskać kompleksową informację ze wszystkich banków i SKOK-ów, może złożyć jeden wniosek w dowolnym banku lub SKOK-u działającym w Polsce.
W jaki sposób posiadacz rachunku może się dowiedzieć o możliwości wydania dyspozycji wkładem na wypadek śmierci?
Bank lub SKOK, przy zawieraniu umowy rachunku oszczędnościowego, jest obowiązany poinformować posiadacza rachunku o możliwości wydania przez niego dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz o tym, na czym ona polega i na czyją rzecz może być wydana.
W jaki sposób osoby wskazane w dyspozycji posiadacza rachunku mogą dowiedzieć się, że została wydana na ich rzecz dyspozycja wkładem?
W przypadku powzięcia przez bank lub SKOK informacji o śmierci posiadacza rachunku, który wydał dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, bank lub SKOK jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić wskazane przez posiadacza rachunku osoby o możliwości wypłaty określonej kwoty, po to by mógł te środki wypłacić.
Czy posiadacz rachunku wspólnego rachunku oszczędnościowego może wydać dyspozycje wkładem na wypadek śmierci?
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci, zarówno gdy idzie o bankowe rachunki oszczędnościowe jak i rachunki prowadzone w SKOK-ach dla ich członków, nie dotyczy rachunków wspólnych. Nie jest zatem możliwe złożenie takiej dyspozycji w odniesieniu do wkładu oszczędnościowego przechowywanego na rachunku wspólnym prowadzonym dla kilku osób fizycznych, nawet w przypadku gdy jest to rachunek oszczędnościowy.
Czy do wydania dyspozycji wkładem na wypadek śmierci potrzebna jest zgoda banku lub SKOK?
Zgoda banku nie ma żadnego znaczenia dla ustanowienia, odwołania, zmiany zapisu. Bank nie oświadcza swojej woli w tej kwestii, a jedynie przyjmuje dyspozycję o treści określonej przez posiadacza rachunku. Skuteczność dyspozycji wkładcy nie jest uzależniona od zgody banku, ale jedynie od dotarcia do niego stosownego oświadczenia woli posiadacza rachunku oszczędnościowego.
Czy bank ponosi odpowiedzialność wobec spadkobierców posiadacza rachunku w razie niewłaściwego wykonania dyspozycji wkładem?
W razie zawinionego działania bank ponosi jednak odpowiedzialność odszkodowawczą wobec spadkobierców posiadacza rachunku z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania z tytułu dyspozycji wkładem na wypadek śmierci. Winę banku można zwykle przyjąć w razie naruszenia zasady pierwszeństwa dyspozycji późniejszej w przypadku ustanowienia kilku dyspozycji w tym samym banku (ponieważ o nich wszystkich bank powinien posiadać stosowną wiedzę). W przypadku przekroczenia limitu na skutek dokonania zastrzeżeń w różnych bankach, odpowiedzialność banku można przyjąć tylko wtedy, gdy dokonał wypłaty w złej wierze, tj. jeżeli rzeczywiście w związku z jakimikolwiek czynnościami posiada wiedzę (lub powinien wiedzieć) o zapisie (zapisach) w innym banku. Obecnie nie wydaje się to takie trudne, odkąd została wprowadzona centralna informacja o rachunkach, w której uczestniczą banki i SKOK-i, prowadzona przez Krajową Izbę Rozliczeniową.
Czy bank może pobrać prowizję od ustanowienia przez posiadacza rachunku dyspozycji wkładem na wypadek śmierci?
Wydaje się, ze wydanie takiej dyspozycji przez posiadacza rachunku jest szczególnym przywilejem posiadacza rachunku oszczędnościowego. Choć można zauważyć praktyki banków, polegające na pobieraniu prowizji od ustanowienia dyspozycji wkładem na wypadek śmierci na poziomie ok. 10 zł., to nie wydają się one właściwe z punktu widzenia prawa konsumenckiego. W związku z tym, że posiadacz rachunku uprawniony do wydania dyspozycji wkładem na wypadek śmierci jest konsumentem, to klauzula umowna przewidująca pobieranie opłat za ustanowienie dyspozycji na wypadek śmierci może być uznana za niedozwoloną klauzulę umowną, a poza tym leży w sprzeczności z ustawowym, szczególnym uprawnieniem posiadacza rachunku do ustanowienia takiej dyspozycji będącym przejawem jego ochrony.
Jak posiadacz rachunku ma określić kwotę dyspozycji na wypadek śmierci?
Posiadacz rachunku musi określić kwotę dyspozycji na wypadek śmierci. Nie może ona przekroczyć wysokości ustawowego limitu. Może on wskazać w dyspozycji dowolną sumę pieniężną, gdyż nie znana jest mu kwota limitu ustawowego aktualnego w chwili swojej śmierci. Dopuszczalne jest również określenie wysokości sumy, jaka ma być wypłacona beneficjentowi w sposób pośredni, np. przez wskazanie, że ma być wypłacona kwota w pełnej wysokości limitu ustawowego lub określonej jego części (wskazana procentowo).
Dyspozycja może być wykonana jedynie do wysokości środków znajdujących się na rachunku, co oznacza, że brak na rachunku kwoty na zaspokojenie całej dyspozycji zwalnia bank z jej wykonania ponad kwotę środków znajdujących się na tym rachunku.
Czy kwoty wypłacone w ramach dyspozycji są spadkiem?
Kwoty wypłacone tytułem dyspozycji na wypadek śmierci nie wchodzą do spadku, ale podlegają podatkowi od spadków i darowizn, chyba, że podmioty, na rzecz których dokonano w jej ramach wypłat określonych kwot, będą objęte zwolnieniem. Biorąc jednak pod uwagę dopuszczalny krąg beneficjentów dyspozycji wkładem na wypadek śmierci posiadacza rachunku oszczędnościowego, w zdecydowanej większości przypadków nie będą oni zobowiązani do zapłacenia podatku od spadków i darowizn od otrzymanych w tym trybie kwot, o ile dopełnią wymogów formalnych określonych w ustawie o podatku od spadków i darowizn.
Kto może być zwolniony od podatku wynikającego z dyspozycji wkładem lub spadku?
Zgodnie z tą ustawą, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą oni nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego (moment śmierci posiadacza rachunku oszczędnościowego). Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie tego terminu, to niniejsze zwolnienie stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu. Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadku, gdy wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w ciągu 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych nie przekracza kwoty wolnej od podatku ustalonej dla podatników zaliczonych do tzw. pierwszej grupy, a więc kwoty 9637 zł. Jeżeli beneficjent dyspozycji wkładem oszczędnościowym na wypadek śmierci nie dopełni obowiązku zgłoszenia nabycia we właściwym terminie, to niniejsze nabycie podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do pierwszej grupy podatkowej, tzn. nadwyżka ponad kwotę wolną od podatku (9637 zł) podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
Czy posiadacz rachunku może odwołać dyspozycję wkładem na wypadek śmierci?
Dyspozycja na wypadek śmierci może być w każdym czasie odwołana przez posiadacza rachunku. Do ważności tego oświadczenia wymagana jest forma pisemna. Posiadacz rachunku może także w każdym czasie zmienić swoją dyspozycję, tzn. wskazać inną lub inne osoby spośród ustawowego kręgu osób, wyeliminować spośród wskazanych konkretną osobę i pozostawić inne osoby.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci – Bank Spółdzielczy w Parczewie
Bank Spółdzielczy w Parczewie umożliwia Posiadaczowi rachunku będącemu osobą fizyczną ustanowienie w formie pisemnej dyspozycji wkładem na wypadek śmierci. Dyspozycja taka, umożliwia pisemne polecenie bankowi dokonania – po śmierci posiadacza rachunku – wypłaty z jego rachunku określonej kwoty pieniężnej, wskazanym przez niego osobom.
Dyspozycja na wypadek śmierci może zostać złożona przez Posiadacza rachunku do jego każdego indywidualnego rachunku: oszczędnościowo-rozliczeniowego, oszczędnościowego lub terminowej lokaty oszczędnościowej na rzecz małżonka, wstępnych, zstępnych lub rodzeństwa w określonej kwocie lub w określonych częściach ułamkowych.
Sposób wyliczenia maksymalnej kwoty podlegającej wypłacie z tytułu zapisu na wypadek śmierci określa ustawa Prawo bankowe. Kwota ta, bez względu na liczbę wydanych dyspozycji, nie może być wyższa niż dwudzies tokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sek torze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa GUS za ostatni miesiąc przed śmiercią Posiadacza rachunku.
Jeżeli Posiadacz rachunku wydał więcej niż jedną Dyspozycję, a łączna suma Dyspozycji przekracza powyższy limit, Dyspozycja wydana później ma pierwszeństwo przed Dyspozycją wydaną wcześniej.
Kwota wypłacona przez osobę uprawnioną na podstawie udzielonej na jej rzecz dyspozycji na wypadek śmierci nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku.
Dodatkowe szczegółowe informacje na temat ustanowienia dyspozycji na wypadek śmierci dostępne są w placówkach Banku.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci
Szanowni Klienci,
zgodnie z brzmieniem art.56 Prawa Bankowego dotyczącego dyspozycji wkładem na wypadek śmierci o brzmieniu:
Art. 56.
Posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może polecić pisemnie bankowi dokonanie – po swojej śmierci – wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom: małżonkowi, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwu określonej kwoty pieniężnej (dyspozycja wkładem na wypadek śmierci). Kwota wypłaty, o której mowa w ust. 1, bez względu na liczbę wydanych dyspozycji, nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku. Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci może być w każdym czasie przez posiadacza rachunku zmieniona lub odwołana na piśmie. Jeżeli posiadacz rachunku wydał więcej niż jedną dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, a łączna suma dyspozycji przekracza limit, o którym mowa w ust. 2, dyspozycja wydana później ma pierwszeństwo przed dyspozycją wydaną wcześniej. Kwota wypłacona zgodnie z ust. 1 nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku. Osoby, którym na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci wypłacono kwoty z naruszeniem ust. 4, są zobowiązane do ich zwrotu spadkobiercom posiadacza.
Art. 56a.
Bank jest obowiązany przy zawieraniu umowy rachunku, o którym mowa w art. 56 ust. 1, poinformować w sposób zrozumiały dla posiadacza rachunku o możliwości wydania przez niego dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz o treści art. 56. W przypadku powzięcia przez bank informacji o śmierci posiadacza rachunku, który wydał dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, bank jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić wskazane przez posiadacza rachunku osoby o możliwości wypłaty określonej kwoty.
Istnieje możliwość złożenia zapisu na wypadek śmierci przez Posiadaczy rachunków oszczędnościowych, rachunków oszczędnościowo – rozliczeniowych oraz rachunków terminowych lokat oszczędnościowych z wykluczeniem rachunków wspólnych a także rachunków osób małoletnich i ubezwłasnowolnionych. Powyższą dyspozycję mogą Państwo złożyć w dowolnej Placówce Banku Spółdzielczego w Oleśnicy.
Równocześnie informujemy, że jeżeli umowa w części dotyczącej rachunku oszczędnościowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej została zawarta po dniu 1 lipca 2016 r. na czas określony dłuższy niż 10 lat, albo jeśli na skutek odnowienia umowa rachunku oszczędnościowego lub rachunku lokaty wiązałaby dłużej niż 10 lat od daty zawarcia, to warunkiem jej odnowienia będzie wydanie przez Posiadacza rachunku stosownej dyspozycji. Brak dyspozycji będzie skutkować wygaśnięciem umowy.
Zarząd Banku Spółdzielczego w Oleśnicy
Dyspozycja na wypadek śmierci
Dyspozycja na wypadek śmierci
Większość z nas w codziennym życiu nie zastanawia się nad tym, co stanie się ze środkami finansowymi zgromadzonymi na koncie po naszej śmierci. Mamy oczywiście świadomość tego, że zgodnie z obowiązującym prawem nastąpi podział majątku, a – jeśli wyrazimy taką wolę – będzie on rozdysponowany pomiędzy spadkobierców na podstawie sporządzonego testamentu.
Prawo bankowe dopuszcza jednak jeszcze jedną możliwość, a mianowicie złożenie „dyspozycji wkładem na wypadek śmierci”.
Czym jest dyspozycja na wypadek śmierci?
Jest to dokument składany w placówce bankowej, w którym poświadczamy wolę przekazania dostępnych środków w określonej kwocie wskazanym przez nas osobom. W ten sposób możemy zabezpieczyć bliskich przed dłuższym brakiem dostępu do środków pieniężnych na rachunkach, które zostaną zablokowane z momentem naszej śmierci. Wydanie dyspozycji na wypadek śmierci umożliwi wskazanym pozyskanie pieniędzy m.in. na dokonanie bieżących opłat, wypłatę gotówki czy opłacenie rat kredytowych. To ważne, ponieważ z momentem śmierci właściciela rachunku wszelkie upoważnienia do korzystania z konta zostają wstrzymane do momentu uzyskania sądowego potwierdzenia nabycia spadku lub notarialnego poświadczenia dziedziczenia.
Kogo dotyczy możliwość złożenia dyspozycji?
Możliwość złożenia dyspozycji wkładem na wypadek śmierci dotyczy posiadaczy:
rachunków oszczędnościowych;
rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych;
rachunków terminowych lokat oszczędnościowych;
z wykluczeniem rachunków wspólnych, rachunków osób małoletnich i ubezwłasnowolnionych.
Jakie są zasady składania dyspozycji?
Zasady składania dyspozycji na wypadek śmierci na rachunkach bankowych reguluje art. 56 Ustawy Prawo Bankowe (Dz.U. z 2015 r. poz.128 z późn.zm.) o następującej treści:
Posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może polecić pisemnie bankowi dokonanie – po swojej śmierci – wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom: małżonkowi, wstępnym (przodkom w linii prostej: rodzicom, dziadkom, pradziadkom), zstępnym (potomkom w linii prostej: dzieciom, wnukom prawnukom) lub rodzeństwu określonej kwoty pieniężnej (dyspozycja wkładem na wypadek śmierci).
Kwota wypłaty na podstawie dyspozycji na wypadek śmierci, bez względu na liczbę wydanych dyspozycji, nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci może być w każdym czasie przez posiadacza rachunku zmieniona lub odwołana na piśmie.
Jeżeli posiadacz rachunku wydał więcej niż jedną dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, a łączna suma dyspozycji przekracza wyżej podany limit, dyspozycja wydana później ma pierwszeństwo przed dyspozycją wydaną wcześniej.
Kwota wypłacona na podstawie dyspozycji na wypadek śmierci nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku.
Jakie są obowiązki banku?
W przypadku śmierci posiadacza rachunku bankowego, który złożył dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, bank ma obowiązek powiadomienia osób wskazanych w tej dyspozycji o przysługującym im prawie do środków z tego tytułu. W związku z tym wszystkie osoby, które chcą złożyć lub już złożyły taką dyspozycję, powinny pamiętać o aktualizacji danych adresowych osób wskazanych w dyspozycji. To zdecydowanie usprawnia proces jej realizacji.
Finanse po śmierci członka rodziny. Porady. – Rzecznik Finansowy
Czy śmierć posiadacza rachunku bankowego powoduje rozwiązanie umowy o prowadzenie rachunku?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwróciła żona zmarłego przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą. Po jego śmierci doszło do ustanowienia zarządu sukcesyjnego przedsiębiorstwa. Spadkobierczyni chciała uzyskać informację czy pomimo śmierci jej męża umowa rachunku bankowego pozostała w mocy, czy też doszło do jej rozwiązania z dniem śmierci małżonka.
W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z treścią art. 59a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – prawo bankowe (Dz. U. z 2020 r., poz. 1896 t.j., dalej: „ustawa – prawo bankowe) umowa prowadzenia rachunku bankowego co do zasady ulega rozwiązaniu z dniem, w którym nastąpił zgon jego posiadacza. Norma ta odnajdzie swoje zastosowanie do wszystkich rachunków bankowych, niezależnie od ich rodzaju, prowadzonych na rzecz osób fizycznych, w tym małoletnich.
Od przedstawionej zasady istnieją dwa wyjątki.
Po pierwsze, do rozwiązania umowy rachunku bankowego nie dojdzie d w przypadku, kiedy rachunek ten był prowadzony w związku z działalnością gospodarczą jego posiadacza. W myśl art. 59c ust. 1 ustawy – prawa bankowe, w razie śmierci przedsiębiorcy bank jest zobligowany do prowadzenia rachunku bankowego związanego z prowadzoną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą, jeżeli został ustanowiony zarząd sukcesyjny w rozumieniu ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz. U. poz. 1629 ze zm.). Przepis ten stanowi niejako powtórzenie treści art. 922 § 1 oraz 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r., poz. 1740 t.j., dalej: k.c.), który zawiera pośredni nakaz prowadzenia przez bank rachunku bankowego pomimo śmierci przedsiębiorcy. Unormowanie to gwarantuje spadkobiercom zmarłego możliwość zachowania ciągłości prowadzenia przedsiębiorstwa. Oznacza to, że pomimo śmierci posiadacza rachunku, będącego przedsiębiorcą, umowa prowadzenia rachunku bankowego nie zostanie rozwiązana. Na koniec należy jednak wspomnieć, że strony umowy prowadzenia rachunku bankowego mogą zawrzeć w treści przedmiotowej umowy stosowne postanowienie, na podstawie którego dojdzie do rozwiązania umowy rachunku bankowego przedsiębiorcy w razie jego śmierci.
Po drugie, na podstawie art. 59a ust. 1 ustawy – prawo bankowe rozwiązaniu nie ulegnie umowa rachunku bankowego prowadzonego na rzecz większej liczby osób, np. małżonków. Jej rozwiązanie nie nastąpi nawet w sytuacji, gdy do zgonu wszystkich posiadaczy rachunku dojdzie jednocześnie. Niemniej jednak ustawodawca zezwolił, aby strony same określiły wypadki, w których dojdzie do rozwiązania umowy rachunku. Tym samym, w zależności od woli stron umowa rachunku bankowego może ulec rozwiązaniu w razie śmierci jednego, większej liczby lub dopiero wszystkich posiadaczy rachunku. To więc od woli stron będzie zależeć czy w razie śmierci któregokolwiek ze współposiadaczy rachunku dojdzie do rozwiązania umowy.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
2. Jak uzyskać dostęp do informacji o rachunku zmarłego prowadzonym w banku?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwróciła się córka zmarłego spadkodawcy. Wskazała, że jej ojciec był przed śmiercią właścicielem rachunku bankowego w jednym z banków. Nie miała pewności czy ojciec nie był posiadaczem rachunków bankowych prowadzonych w innych bankach. Zwróciła się do Rzecznika o wyjaśnienie jej obecnie obowiązującego stanu prawnego w zakresie ewentualnej możliwości uzyskania informacji od banków o tym, czy jej ojciec miał z którymś z nich zawartą umowę prowadzenia rachunku bankowego.
W myśl art. 92bb ust. 1 ustawy – prawo bankowe, banki są zobowiązane prowadzić Centralną informację o rachunkach bankowych (dalej: Centralna informacja). Są w niej zgromadzone informacje na temat wszelkich rachunków bankowych prowadzonych w bankach oraz spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowej, niezależnie od osoby, na rzecz której dany rachunek jest prowadzony (art. 92ba ustawy – prawo bankowe). Oznacza to więc, że znajdują się w niej informacje dotyczące rachunków prowadzonych na rzecz osób fizycznych, w tym przedsiębiorców oraz małoletnich, a także dane dotyczące rachunków wspólnych.
Centralna informacja jest znacznym ułatwieniem dla osób poszukujących informacji o rachunkach bankowych należących do ich spadkodawców czy nawet ich samych, o których mogli utracić informacje. Jak już wspomniano, zawiera ona bowiem informacje nie tylko o rachunkach bankowych prowadzonych w bankach, ale także w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.
W celu uzyskania danych z Centralnej informacji, niezbędne jest złożenie odpowiedniego pisemnego wniosku. Można go wnieść w każdej placówce bankowej lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej działającej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od tego czy spadkodawca zawarł z danym podmiotem rynku finansowego umowę rachunku.
Wniosek może z kolei złożyć wyłącznie osoba, która uzyskała tytuł prawny do spadku po posiadaczu rachunku. W razie rachunku prowadzonego na rzecz przedsiębiorcy, uprawnienie to przysługuje także zarządcy sukcesyjnemu. W obu zaś przypadkach wraz z wnioskiem niezbędne jest wykazanie tytułu prawnego stanowiącego podstawę prawną do jego wniesienia. Na marginesie należy wskazać, że na mocy art. 92bc ust. 2 ustawy – prawo bankowe, z uzyskaniem danych z Centralnej informacji może wiązać się obowiązek poniesienia stosownych opłat przeznaczonych na pokrycie kosztów udzielania informacji, jednak nie mogą być one wyższe niż koszt ich wygenerowania.
Informacje przekazywane osobie, która złożyła wniosek do Centralnej informacji zawierają wskazanie banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej prowadzącej ewentualnie rachunek należący do spadkodawcy bądź prowadzącej rachunek w przeszłości, wraz ze wskazaniem numeru rachunku wynikającego z umowy rachunku oraz informacji w zakresie tego czy rachunek ten nadal jest prowadzony. Co szczególne, w przypadku danych dotyczących rachunków wspólnych, informacja przekazywana z Centralnej informacji nie zawiera danych współposiadacza rachunku.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
3. Czy pełnomocnictwo do rachunku jest skuteczne po śmierci jego właściciela?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwróciła się córka zmarłego spadkodawcy. Za życia, ojciec udzielił jej pełnomocnictwa do rachunku bankowego, na mocy którego mogła ona dokonywać wszelkich czynności na równi z jej ojcem. Córka zmarłego zwróciła się do Rzecznika z pytaniem czy pełnomocnictwo do rachunku istnieje i wciąż jest skuteczne.
W pierwszej kolejności należy ustalić czy wraz ze śmiercią posiadacza rachunku bankowego nie doszło do rozwiązania umowy rachunku – dopiero bowiem w takim wypadku można podjąć rozważania związane z dalszym istnieniem oraz skutecznością udzielonych pełnomocnictw do rachunku bankowego.
Przyjmując jednak, że umowa rachunku bankowego pozostaje w mocy pomimo śmierci posiadacza rachunku, wówczas wskazać należy, że przepisy ustawy – prawo bankowe nie regulują wprost kwestii związanych z dalszym istnieniem pełnomocnictwa po śmierci posiadacza rachunku bankowego. Oznacza to, że swoje zastosowanie odnajdą tutaj normy zawarte w treści k.c.
Zgodnie zaś z treścią art. 101 § 2 k.c., pełnomocnictwo do rachunku bankowego co do zasady wygasa wraz ze śmiercią posiadacza rachunku bankowego lub osoby, na rzecz której udzielono pełnomocnictwa. Takie ujęcie oznacza, że wraz ze śmiercią posiadacza rachunku bankowego wygasają wszystkie udzielone przez niego pełnomocnictwa związane z prowadzeniem tego rachunku.
Treść wskazanej powyżej regulacji prowadzi zatem do wniosku, że z momentem śmierci posiadacza rachunku, dotychczasowy pełnomocnik traci wszelkie uprawnienia do składania w banku dyspozycji dotyczących rachunku. Nie może on więc przykładowo wypłacać żadnych środków z rachunku bankowego. Jeżeli pomimo wygaśnięcia pełnomocnictwa podejmie on jakiekolwiek czynności w ramach dotychczasowego umocowania, to jego działanie w rzeczywistości będzie pozbawione podstawy prawnej.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
4. Jakie są zasady zwrotu kosztów pogrzebu?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o podjęcie postępowania interwencyjnego zwrócił się wnuk zmarłego spadkodawcy. Bank odmówił spadkobiercy zwrotu poniesionych przez niego kosztów pogrzebu, z uwagi na brak przedłożenia zestawienia kosztów pochówku. Klient wniósł o podjęcie czynności interwencyjnych w jego sprawie.
Art. 55 ust. 1 pkt 1 ustawy – prawo bankowe zobowiązuje bank do wypłaty środków znajdujących się na rachunku bankowego zmarłego posiadacza rachunku na rzecz osoby, która przedłoży rachunki potwierdzające wysokość poniesionych przez nią kosztów. Kwota ta nie wchodzi do masy spadkowej po zmarłym. Do wypłaty środków, stanowiących rekompensatę kosztów pogrzebów może ubiegać się nie tylko osoba fizyczna, ale też osoba prawna czy ułomna osoba prawna. Osoba ta nie musi być małżonkiem zmarłego, jego krewnym, powinowatym czy spadkodawcą – zasadniczym wymogiem jest tutaj fakt sfinansowania pogrzebu. Do kosztów pogrzebu należy z kolei zaliczyć koszty przewozu zwłok, zakupu trumny, odzieży żałobnej, miejsca na grób, koszt wzniesienia nagrobka lub remontu nagrobka, w którym zmarły ma zostać pochowany, a także wydatki na urządzenie uroczystości pogrzebowej oraz stypy.
Należy również wspomnieć, iż aby doszło do wypłaty środków, łącznie muszą zostać spełnione trzy dodatkowe elementy. Po pierwsze, na rachunku bankowym zmarłego oczywiście musi znajdować się odpowiednia kwota pieniędzy, która będzie mogła być wypłacona i przeznaczona na poczet pokrycia poniesionych kosztów pogrzebu. Bank nie jest bowiem zobowiązany do samodzielnego finansowania pochówku swojemu klientowi.
Po wtóre, zwrot wydatków związanych z kosztami zorganizowania pogrzebów następuje jedynie w wysokości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w środowisku zmarłego. Oznacza to, że nie wszystkie koszty mogą zostać zwrócone, lecz tylko te, które będą uzasadnione zwyczajami przyjętymi w otoczeniu zmarłego. Posługując się przykładem – jeśli zmarły był przed śmiercią osobą majętną, to wówczas wysoki koszt pochówku powinien być zrefinansowany w całości. Jeżeli jednak pochodził on z rodziny oraz środowiska o umiarkowanej stopie zamożności, to wówczas istnieje ryzyko, że nadmierne koszty poniesione na zorganizowanie pogrzebu nie zostaną zaspokojone w całości.
Po trzecie zaś, jeśli posiadaczem rachunku bankowego, z którego miałaby nastąpić wypłata środków byli wspólnie małżonkowie, to uprawnienie do domagania się zwrotu poniesionych kosztów pogrzebu nie odnajdzie swojego zastosowania. Zgodnie bowiem z art. 57 ustawy – prawo bankowe, obowiązek zwrotu poniesionych kosztów pogrzebu nie ma zastosowania, jeśli wypłata środków miałaby nastąpić z rachunku wspólnego małżonków.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
5. Jakie są zasady dziedziczenia środków znajdujących się na indywidualnym rachunku bankowym?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił syn zmarłego posiadacza indywidualnego rachunku bankowego. Wskazał, że wraz ze swoją matką nabyli po połowie spadek po zmarłym posiadaczu rachunku bankowego. W chwili śmierci, na rachunku bankowym znajdowała się pewna kwota pieniędzy. Klient skierował się z pytaniem czy ta kwota wchodzi w skład spadku oraz jakie są zasady jej dziedziczenia.
Zgodnie z ogólną zasadą dziedziczenia, ukształtowaną w treści art. 922 § 1 oraz 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r., poz. 1740 t.j., dalej: k.c.), prawa, ale także obowiązki majątkowe zmarłego spadkodawcy zasadniczo przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, będących jego spadkobiercami. Norma ta odnajdzie swoje zastosowanie również do środków finansowych zgromadzonych na indywidualnym rachunku bankowym zmarłego, które były na nim zdeponowane w chwili śmierci spadkodawcy.
W tym miejscu należy wspomnieć, że z rachunku bankowego zmarłego w pierwszej kolejności będą mogły zostać zaspokojone inne należności, jak choćby zwrot kosztów pogrzebu (omówiony w I części poradnika spadkowego), kwota przeznaczona na poczet dyspozycji wkładem na wypadek śmierci czy suma wypłaty kwoty z ubezpieczenia lub zabezpieczenia społecznego, które wyłączone są spod spadkobrania.
Oznacza to, że co do zasady, w razie braku odpowiednich poleceń lub roszczeń, całość majątku zgromadzonego na rachunku bankowym zmarłego wejdzie w skład spadku po nim, który będzie podlegać dziedziczeniu przez spadkobierców zmarłego.
Zgodnie zaś z treścią art. 926 § 1 k.c. powołanie do dziedziczenia może wynikać z ustawy lub z testamentu. Wskazać przy tym należy, że ustawodawca pierwszeństwo przypisał dziedziczeniu testamentowym – dopiero w sytuacji, kiedy spadkodawca nie powołał nikogo do spadku albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą, dojdzie do spadkobrania z ustawy.
Do nabycia spadku dochodzi wraz z momentem otwarcia spadku, co następuje z chwilą śmierci spadkodawcy (por. art. 924-925 k.c.). Warto przy tym podkreślić, że spadkobranie z momentem otwarcia spadku nie jest stanem definitywnym, a jedynie pewnym swoistym domniemaniem. Na mocy bowiem art. 1012 k.c. spadkobierca może spadek przyjąć wprost (przyjęcie proste, spadkobierca odpowiada wtedy bez ograniczeń za długi spadkodawcy), przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza (odpowiedzialność za długi spadkodawcy jest ograniczona do wartości czynnej spadku, a więc wartości majątku nabywanego przez spadkobiercę wskutek spadkobrania), bądź spadek w całości odrzucić. Co istotne, niemożliwe jest częściowe odrzucenie oraz częściowe przyjęcie spadku.
Zgodnie zaś z art. 1015 § 1 i 2 k.c., spadkobierca jest zobowiązany złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w terminie sześciu miesięcy, liczonym od dnia, w którym dowiedział się on o tytule swojego powołania do dziedziczenia. Takie ujęcie oznacza, że termin ten może być liczony od innej daty niż dzień otwarcia spadku, jeśli spadkobierca dopiero po niej dowiedział się o powołaniu do spadku. Co szczególne, brak złożenia przez spadkobiercę wymaganego oświadczenia, oznacza przyjęcie przez niego spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Do uzyskania wypłaty środków zgromadzonych na rachunku bankowym wymagane jest przedłożenie odpowiedniego dokumentu, z którego będzie wynikać tytuł prawny, potwierdzający fakt dziedziczenia po zmarłym. Może nim być wydane przez sąd postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub też notarialne poświadczenie dziedziczenia. W sytuacji, gdy do spadkobrania zostanie powołana więcej niż jedna osoba, niezbędne będzie przedstawienie także dokumentu potwierdzającego dokonanie działu spadku. W myśl art. 1037 § 1 k.c., dział spadku może nastąpić na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami lub na mocy orzeczenia sądu, wydanego na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
6. Jak działa dyspozycja wkładem na wypadek śmierci?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się posiadacz rachunku bankowego, których chciał ustanowić na rzecz swojego syna dyspozycję wkładem na wypadek śmierci. Skierował w związku z tym zapytanie do Rzecznika o zasady realizacji tej usługi oraz związane z nią niezbędne informacje.
Zgodnie z treścią art. 56 ust. 1 ustawy – prawo bankowe, posiadaczowi rachunku bankowego (oszczędnościowego, oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej) przysługuje możliwość złożenia bankowi polecenia realizacji wypłaty określonej ilości pieniędzy z rachunku bankowego po śmierci jego posiadacza na rzecz wskazanej przez niego osoby lub osób. Czynność ta jest powszechnie nazywana dyspozycją wkładem na wypadek śmierci. Musi być ona wykonana w formie pisemnego oświadczenia.
Beneficjentami dyspozycji mogą być małżonek posiadacza rachunku, a także wstępni, zstępni lub rodzeństwo posiadacza. Takie ujęcie oznacza, że krąg beneficjentów jest bardzo ograniczony. Nie jest więc możliwe złożenie dyspozycji przykładowo na korzyść osoby spoza najbliższej rodziny czy na rzecz osoby prawnej.
Beneficjent dyspozycji wkładem na wypadek śmierci musi zostać precyzyjnie określony przez posiadacza rachunku bankowego, aby nie było jakichkolwiek wątpliwości co do osoby, na rzecz której dyspozycja winna zostać zrealizowana. Wystarczające powinno być wskazanie jego imienia i nazwiska, stopnia pokrewieństwa, miejsca zamieszkania, numeru PESEL lub dowodu osobistego.
Posiadacz rachunku bankowego ma możliwość ustalenia kwoty dyspozycji na różne sposoby. Może określić wysokość dyspozycji jako całość kwoty pieniężnej znajdującej się na jego rachunku w chwili śmierci albo w chwili dokonywania dyspozycji, alternatywnie jako określony procent tej kwoty bądź jako precyzyjnie określoną kwotę w wysokości nominalnej. Trzeba jednak wskazać, że łączna kwota wszystkich wypłat z tytułu dyspozycji wkładem na wypadek śmierci podlega ograniczeniom. Nie może być ona wyższa niż równowartość dwudziestokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku (por. art. 56 ust. 2 ustawy – prawo bankowe). Suma ta zaktualizuje się więc dopiero w momencie jego śmierci i obliczana będzie zawsze za ostatni miesiąc przed tą chwilą. Według stanu na dzień publikacji niniejszego poradnika, czyli grudzień 2020 r., jest to ponad 107,4 tys. zł.
Ponadto, posiadacz rachunku bankowego w każdej chwili jest władny zmodyfikować treść swojej dyspozycji – zmienić jej wysokość lub całkowicie odwołać polecenie. Oświadczenie o zmianie lub odwołaniu dyspozycji odbywa się w takiej samej formie, jak jej ustanowienie – poprzez złożenie bankowi pisemnego oświadczenia woli.
Należy przy tym zaznaczyć, że do wypłaty środków pieniężnych z tytułu dyspozycji wkładem na wypadek śmierci dochodzi dopiero po śmierci posiadacza rachunku. Beneficjent dyspozycji nie może zatem domagać się jej realizacji jeszcze za życia posiadacza rachunku bankowego.
Co istotne, zgodnie z treścią art. 56 ust. 4 ustawy – prawo bankowe, suma pieniędzy wypłacona beneficjentowi dyspozycji wkładem na wypadek śmierci nie wchodzi w skład spadku po posiadaczu rachunku. Kwota otrzymywana przez beneficjenta nie podlega zatem dziedziczeniu na zasadach ogólnych. Nabywa on więc określoną przez posiadacza rachunku kwotę pieniężną bez konieczności wszczynania postępowania sądowego o stwierdzenie nabycia spadku lub wizyty u notariusza, w celu uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia.
Należy jednak zaznaczyć, że aby doszło do realizacji dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, w pierwszej kolejności na rachunku bankowym zmarłego musi oczywiście znajdować się odpowiednia kwota pieniędzy, która będzie mogła być wypłacona i przeznaczona na poczet realizacji dyspozycji.Bank nie jest bowiem zobowiązany do finansowania realizacji polecenia zapłaty z własnych środków, jeśli majątek posiadacza nie wystarcza na pokrycie realizacji dyspozycji.
Ważne! Więcej informacji dotyczących dyspozycji wkładem na wypadek śmierci w analizie dostępnej pod poniższym linkiem – kliknij tutaj.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
7. W jakim przypadku na banku spoczywa obowiązek ustalenia, czy posiadacz rachunku wspólnego wciąż żyje?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się syn zmarłego posiadacza rachunku bankowego, prowadzonego na podstawie umowy zawartej na czas określony. Wskazał, że dopiero po upływie roku od rozwiązania umowy bank samodzielnie ustalił, że posiadacz rachunku zmarł. Samo rozwiązanie umowy miało nastąpić nie ze względu na śmierć klienta, ale z uwagi na upływ okresu, na jaki została ona zawarta. Wobec tego faktu, bank zrealizował na rzecz syna dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, o której syn zmarłego nie miał dotychczas pojęcia. W związku z tym, skierował on do Rzecznika zapytanie o prawidłowość działania banku.
Na mocy treści art. 59b ustawy – prawo bankowe, bank jest zobowiązany do wystąpienia z upływem 3 miesięcy od dnia wygaśnięcia umowy rachunku bankowego, do ministra właściwego do spraw informatyzacji o udostępnienie danych z rejestru PESEL umożliwiających ustalenie, czy posiadacz rachunku żyje. Aby bank mógł dokonać tej czynności, łącznie muszą zostać spełnione cztery przesłanki.
Po pierwsze, umowa rachunku bankowego łącząca bank z klientem musi być umową zawartą na czas określony. Po drugie zaś, umowa ta musi wygasnąć wskutek upływu okresu, na który została zawarta. Po trzecie, przedmiotowa umowa rachunku bankowego nie może być zawarta przez jego posiadacza w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Po czwarte z kolei, posiadacz rachunku przed rozwiązaniem umowy nie wydał dyspozycji wypłaty środków pieniężnych znajdujących się na rachunku bankowym.
Określenie czy posiadacz rachunku bankowego żyje, będzie determinować dalsze postępowanie banku w sprawie. Należy bowiem nadmienić, że w razie ustalenia na podstawie danych wynikających z rejestru PESEL, iż posiadacz rachunku bankowego nie żyje, bank jest zobligowany, aby zawiadomić o tym ewentualnych beneficjentów dyspozycji wkładem na wypadek śmierci (w myśl art. 56a ust. 2 ustawy – prawo bankowe) lub gminę ostatniego miejsca zamieszkania posiadacza rachunku bankowego (co wynika z treści art. 111c ustawy – prawo bankowe).
Uwzględniając powyższe stwierdzić należy, że bank, w razie ustalenia, że posiadacz rachunku bankowego, który przed śmiercią dokonał dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, oprócz zawiadomienia beneficjenta dyspozycji wkładem na wypadek śmierci o śmierci posiadacza rachunku, powinien również zrealizować na jego rzecz treść przedmiotowej dyspozycji.
Warto zaznaczyć, że może dojść do sytuacji, gdy bank, niezależnie od realizacji dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, zostanie również wezwany przez spadkobierców zmarłego do wypłaty pozostałych środków znajdujących się na rachunku. Należy jednak pamiętać, że pierwszeństwo w wypłacie mają środki przeznaczone na realizację dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, które nie wchodzą w skład masy spadkowej po zmarłym.
Jednocześnie trzeba wyjaśnić, iż jeśli wskutek weryfikacji w rejestrze PESEL okazałoby się, że posiadacz rachunku nadal żyje, to bank jest zwolniony z obowiązku podejmowania dalszych czynności w sprawie. Żaden bowiem z przepisów ustawy – prawo bankowe nie nakłada na niego obowiązku podjęcia jakichkolwiek działań w tej sytuacji. Same zaś środki zgromadzone na rachunku bankowym posiadacza trafiłyby na specjalny rachunek techniczny, z którego zostałyby wypłacone dopiero na żądanie posiadacza tego rachunku, a w razie jego ewentualnej śmierci – mogłyby przykładowo zostać przeznaczone na poczet ewentualnej realizacji dyspozycji wkładem na wypadek śmierci bądź podjęte na żądanie spadkobierców zmarłego.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
8. Czy współmałżonek będzie miał dostęp do wspólnego rachunku bankowego po śmierci współposiadacza?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się syn zmarłego posiadacza rachunku bankowego. Wskazał on, że prowadzony rachunek należał do obojga z jego rodziców. Po śmierci ojca bank odmówił dostępu jego matce do rachunku bankowego, wskazując, że taki stan będzie się utrzymywać do momentu przedstawienia kopii wydanego przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialnego poświadczenie dziedziczenia. Oznaczało to więc, że współposiadacz rachunku bankowego utracił do niego jakikolwiek dostęp i nie mógł realizować żadnych zleceń dotyczących rachunku.
Na wstępie należy podkreślić, iż uwzględniając treść przedstawionego zapytania, poniższa analiza będzie dotyczyć wyłącznie sytuacji, w której współwłaścicielami rachunku są małżonkowie.
Zgodnie z art. 51 ustawy – prawo bankowe, rachunek bankowy, za wyłączeniem rachunku rodzinnego, może być prowadzony dla kilku osób fizycznych, jako ich rachunek wspólny. Dodatkowo, w myśl art. 51a ustawy – prawo bankowe, o ile umowa zawarta z Bankiem nie stanowi inaczej, każdy ze współposiadaczy rachunku bankowego prowadzonego wspólne dla kilku osób fizycznych może samodzielnie dysponować środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku, jak również w każdym czasie wypowiedzieć umowę ze skutkiem dla pozostałych współposiadaczy.
Analizując treść art. 51a ustawy – prawo bankowe, powinno się w pierwszej kolejności dojść do przekonania, że zasadniczą rolę dla określenia skutków śmierci jednego ze współposiadaczy rachunku bankowego pełni treści umowy wiążącej klientów z bankiem oraz regulaminów stosowanych przez bank w odniesieniu do danego rachunku. Ustawodawca oddał bowiem stronom umowy prawo do ukształtowania sytuacji dotyczącej danego rachunku po śmierci współposiadacza.
Co szczególne, praktyka banków w tym zakresie nie jest jednolita. W związku z tym, należy zawsze odnieść się do zapisów kontraktowych. Zgodnie z zapisami regulacji stosowanych przez część podmiotów rynku finansowego, w razie śmierci jednego ze współmałżonków, drugi zachowuje pełnię praw do dalszego swobodnego dysponowania rachunku oraz całością środków znajdujących się na rachunku bankowym. W tym wypadku dochodzi również do swoistego przekształcenia rachunku wspólnego w rachunek indywidualny. Równie powszechne jest rozwiązanie, kiedy w razie śmierci jednego ze współposiadaczy umowa rachunku bankowego wygasa, z uwagi na realizację zawartego w jej treści warunku rozwiązującego.
Istnieje jednak grupa banków, które w umowach zawartych ze swoimi klientami wprowadzają zapisy nadające bankowi prawo dokonania blokady środków zgromadzonych na rachunku w całości. Blokada ta może zostać zwolniona po przedstawieniu dokumentu, z którego będzie wynikać fakt dziedziczenia po zmarłym współposiadaczu. Takie rozwiązanie jest jednak krytykowane w doktrynie, a w przeszłości także przez Komisję Nadzoru Finansowego, z uwagi na fakt, iż bank dokonuje swoistego podziału spadku po zmarłym, ustalając jednocześnie wysokość udziałów w wysokości pieniędzy znajdujących się na rachunku bankowym. Zakłada on przy tym, że całość środków zdeponowanych na rachunku należała wyłącznie do jednego ze współmałżonków. Do realizacji tych czynności bank ma nie być w żadnym stopniu umocowany, dlatego pełną blokadę środków należy uznać za nieuprawnioną.
Przedstawione powyżej regulacje oznaczają, że decydującą rolę pełni treść umowy zawartej z bankiem, ewentualnie regulacje zawarte w zaakceptowanych przez klientów regulaminach stosowanych przez daną instytucję rynku finansowego.
Na koniec należy podkreślić, że na mocy art. 57 ustawy – prawo bankowe do rachunków wspólnych swojego zastosowania nie odnajdą regulacje odnoszące się do realizacji dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, zwrotu kosztów pogrzebu oraz wypłaty kwoty z ubezpieczenia lub zabezpieczenia społecznego. Jak już bowiem wskazano, w razie śmierci jednego ze współposiadaczy nie musi dojść do rozwiązania umowy rachunku bankowego, a same środki zawarte na rachunku nie zawsze wejdą w skład masy spadkowej po zmarłym współposiadaczu rachunku.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
9. Co dzieje się z samym rachunkiem bankowym, poleceniami przelewów stałych czy opłatami ponoszonymi w związku z prowadzeniem rachunku bankowego po śmierci klienta?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwróciła się żona zmarłego posiadacza rachunku bankowego. Wskazała, że jej mąż przed śmiercią miał prowadzony indywidualny rachunek bankowy, z którego co miesiąc były dokonywane ich miesięczne opłaty czynszowe, realizowane na podstawie stałego polecenia przelewu bankowego. Dodatkowo, posiadacz aktywnie korzystał z karty płatniczej przypisanej do rachunku bankowego, za której wydanie i oddanie do korzystania bank pobierał stałą i comiesięczną opłatę. Klient zwrócił się z zapytaniem czy umowa rachunku bankowego nadal obowiązuje, a wraz z nią – czy w mocy pozostają stałe polecenia przelewów oraz czy bank może pobierać opłaty za wydaną kartę.
Zgodnie z treścią art. 59a ust. 1 pkt 1 ustawy – prawo bankowe, umowa prowadzenia indywidualnego rachunku bankowego ulega rozwiązaniu z dniem, w którym nastąpił zgon jego posiadacza. Zasada ta odnajdzie swoje zastosowanie do wszystkich rodzajów rachunków bankowych, otwartych na rzecz osób fizycznych, które nie są prowadzone w związku z działalnością gospodarczą.
Tym samym, wraz ze śmiercią posiadacza rachunku dochodzi do rozwiązania umowy prowadzenia rachunku bankowego. W konsekwencji przestają obowiązywać również wszelkie akcesoryjne usługi, które były świadczone przez bank w związku z prowadzeniem tego rachunku.
Uwzględniając powyższe, uznać trzeba, iż skoro rozwiązaniu ulega umowa prowadzenia rachunku bankowego, to wygasa także obowiązek realizowania przez bank stałych poleceń przelewów. Oznacza to więc, że żona zmarłego klienta banku nie może oczekiwać od niego dalszej realizacji jakichkolwiek stałych poleceń przelewów.
Podobnie będzie również z możliwością korzystania z karty płatniczej oraz pobieraniem opłat z tego tytułu – karta płatnicza jest produktem bankowym ściśle związanym z danym rachunkiem bankowym. W związku z tym, wraz z momentem rozwiązania umowy rachunku bankowego z jednej strony brak jest możliwości korzystania z karty płatniczej, a z drugiej strony, skoro usługa korzystania z karty przestaje być świadczona, to bank nie może od tego momentu pobierać jakichkolwiek opłat z tego tytułu.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
10. Czy śmierć kredytobiorcy powoduje natychmiastową wymagalność zaciągniętego kredytu?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się syn zmarłego spadkodawcy. Spadkodawca przed śmiercią zaciągnął kredyt. Pytanie dotyczyło tego, czy wraz ze śmiercią kredytobiorcy doszło do natychmiastowego postawienia zadłużenia kredytowego w stan wymagalności.
Wymagalność roszczenia to stan, w którym wierzyciel (w niniejszym kazusie – bank) uzyskuje możliwość skutecznego żądania zaspokojenia swojej wierzytelności, a dłużnik zostaje obarczony obowiązkiem spełnienia świadczenia. Przed terminem wymagalności wierzyciel nie ma bowiem prawa domagać się od dłużnika płatności jego należności. W sytuacji, kiedy dłużnik nie reguluje spoczywającego na nim długu, wierzycielowi przysługuje prawo, aby wystąpić do sądu z powództwem o zapłatę, bez obawy oddalenia roszczenia jako przedwczesnego.
W przypadku kredytu udzielanego konsumentowi, co do zasady termin wymagalności roszczenia jest określany dla każdej z rat pojedynczo. Wobec tego, termin wymagalności jednej raty kredytowej będzie różnić się od terminu wymagalności innych rat kredytu.
Obecnie, nie obowiązuje żaden przepis prawny, który powodowałby natychmiastową wymagalność kredytu w razie śmierci kredytobiorcy. Decydującą rolę będzie pełnić wobec tego umowa kredytu, której zapisy każdy kredytobiorca musi przeanalizować we własnym zakresie. Jeśli zabraknie w jej treści odpowiedniego postanowienia umownego dotyczącego natychmiastowej wymagalności kredytu, wówczas zadłużenie kredytowe wejdzie w skład spadku po zmarłym jako jedno z pasywów (długów) spadkowych po spadkodawcy. Do przedawnienia będzie stosować się ogólne przepisy k.c. – termin wymagalności rat kredytu będzie następować osobno dla każdej z rat zobowiązania.
Z praktyki banków wynika, że określone zdarzenia losowe, takie jak choćby śmierć kredytobiorcy, faktycznie mogą powodować natychmiastową wymagalność całej części kredytu pozostałej do spłaty w dniu wystąpienia zdarzenia losowego. Takie postanowienie musi jednak znaleźć się w treści umowy kredytu (por.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11 kwietnia 2018 r., sygn. akt: V ACa 54/17). Zwarcie w umowie klauzul regulujących natychmiastową wykonalność roszczenia nie stoi w sprzeczności z obecnie obowiązującymi przepisami prawnymi.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
11. Ile wynosi termin przedawnienia roszczeń bankowych?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwróciła się żona zmarłego kredytobiorcy. Poprosiła Rzecznika Finansowego o wyjaśnienie z jakim terminem przedawniają się roszczenia przysługujące bankowi na podstawie umowy kredytu.
Początek biegu terminu przedawnienia jest bezpośrednio związany z terminem wymagalności roszczenia (art. 120 § 1 k.c.). Okres przedawnienia żądania rozpoczyna się bowiem od dnia, w którym przedmiotowe roszczenie stało się wymagalne – czyli wraz z dniem, kiedy minął termin jego płatności.
Powyższe prowadzi do wniosku, że przedawnienie każdej z rat kredytu następuje co do zasady indywidualnie, w oderwaniu od przedawnienia innych rat. Jeśli jednak zadłużenie zostanie postawione w stan natychmiastowej wymagalności wskutek np. śmierci kredytobiorcy, wówczas termin przedawnienia biegnie dla całej sumy kredytu pozostałej do spłaty.
Termin przedawnienia roszczeń bankowych wynikających z kredytu konsumenckiego, w myśl art. 118 k.c., wynosi 3 lata – jako roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zastrzec jednocześnie należy, że obecnie termin przedawnienia upływa dopiero wraz z końcem roku kalendarzowego, w którym upływa okres przedawnienia, a nie z dniem, z którym upływają 3 lata od dnia powstania wymagalności roszczenia.
Posługując się przykładem – jeśli roszczenie stało się wymagalne w dniu 20 kwietnia 2019 r., to termin jego przedawnienia upłynie z dniem 31 grudnia 2022 r.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
12. Czy może dojść do uchylenia się przez spadkobierców od odpowiedzialności za długi zmarłego?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwróciła córka zmarłego spadkobiercy. Córka wiedziała, że jej ojciec przed śmiercią miał zaciągniętych wiele zobowiązań w instytucjach pożyczkowych, za które nie chciała ponosić odpowiedzialności spadkowej. Poprosiła Rzecznika o radę co do możliwości przynajmniej częściowego uchylenia się od odpowiedzialności za długi spadkowe.
W pierwszej kolejności trzeba przypomnieć, że na mocy art. 922 § 1 i 2 k.c., prawa oraz obowiązki majątkowe zmarłego spadkodawcy przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, będących jego spadkobiercami.
Tym samym, z momentem otwarcia spadku, dochodzi do jego nabycia przez spadkobierców. Oba te zdarzenia następują z chwilą śmierci spadkodawcy (por. art. 924-925 k.c.). Co jednak szczególne, nabycie spadku wraz z momentem śmierci spadkodawcy jest swoistym domniemaniem prawnym, które może zostać obalone. W myśl bowiem art. 1012 k.c. spadkobierca ma trzy możliwości:
może spadek przyjąć wprost . To tzw. przyjęcie proste. Wówczas spadkobierca odpowiada bez ograniczeń za długi spadkodawcy;
. To tzw. przyjęcie proste. Wówczas spadkobierca odpowiada bez ograniczeń za długi spadkodawcy; może przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W tym wypadku odpowiedzialność za długi spadkodawcy jest ograniczona do wartości czynnej spadku, a więc wartości majątku nabywanego przez spadkobiercę wskutek spadkobrania;
odpowiedzialność za długi spadkodawcy jest ograniczona do wartości czynnej spadku, a więc wartości majątku nabywanego przez spadkobiercę wskutek spadkobrania; może spadek w całości odrzucić.
Trzeba przy tym przypomnieć, że na spadkobiercy spoczywa obowiązek złożenia odpowiedniego oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Termin na złożenie takiego oświadczenia wynosi sześć miesięcy. Jest on liczonym od dnia, w którym spadkobierca powziął informację o tytule swojego powołania do dziedziczenia. W razie braku złożenia przez spadkobiercę wymaganego oświadczenia, nastąpi przyjęcie przez niego spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Należy wskazać, że niedopuszczalne jest częściowe przyjęcie ani częściowe odrzucenie spadku.
Takie ujęcie oznacza, że jeśli spadkobierca nie wyraża woli ponoszenia odpowiedzialności za długi spadkowe, wówczas jest on zobowiązany do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku. Alternatywnie, jeśli zgadza się na odpowiedzialność do określonej wysokości, niezbędne będzie złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Jednocześnie, jak wskazano powyżej, w razie braku oświadczenia w terminie sześciu miesięcy od powzięcia informacji o tytułu do spadkobrania, dojdzie do dziedziczenia z dobrodziejstwem inwentarza.
Trzeba mieć świadomość, że z odrzuceniem spadku będzie wiązać się nie tylko brak odpowiedzialności za długi zmarłego. Skutkiem takiego działania jest bowiem jednoczesny brak możliwości przyjęcia jakiejkolwiek wartości czynnej majątku należącego do spadkodawcy w chwili jego śmierci. Spadkobierca powinien więc dokładnie rozważyć czy rozsądnym działaniem będzie złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku.
W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, spadkobierca nabywa wszelkie aktywa majątkowe po zmarłym (tzw. stan czynny spadku). Właśnie do wartości tych aktywów będzie on ponosić odpowiedzialność za ewentualne długi zmarłego. Do określenia wartości spadku niezbędne jest dokonanie stosownego wykazu inwentarza albo spisu inwentarza stanu czynnego spadku nabytego po zmarłym. Warto przy tym wskazać, że w celu uniknięcia jakichkolwiek opłat związanych ze sporządzeniem wykazu lub spisu inwentarza, istnieje możliwość samodzielnego złożenia odpowiedniego wykazu inwentarza według ustalonego wzoru dostępnego na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.
Co istotne, przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że jeśli w skład spadku nie wchodzi w rzeczywistości żaden składnik majątkowy, ale same długi, to wówczas spadkobierca nie odpowiada względem wierzycieli zmarłego w żadnej wysokości.
Złożenia oświadczenia o odrzuceniu albo przyjęcia spadku wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza można dokonać przed sądem albo notariuszem. Podkreślić należy, że złożenie oświadczenia przed notariuszem może wiązać się z koniecznością poniesienia określonych kosztów taksy notarialnej. Jest to jednak procedura znacznie szybsza od złożenia stosownego oświadczenia przed sądem.
W celu zaś przyjęcia albo odrzucenia spadku po zmarłym przed sądem, niezbędne będzie złożenie odpowiedniego wniosku o stwierdzenia nabycia spadku do sądu rejonowego właściwego dla miejsca ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy przed jego śmiercią. W treści wniosku spadkobierca powinien przedstawić dane osobowe zmarłego (przynajmniej adres zamieszkania przed śmiercią, PESEL), jak również wskazać dane spadkobierców, określić czy spadkodawca zostawił testament, czy pozostawał w związku małżeńskim, czy posiadał dzieci ze związku małżeńskiego, jak również ewentualnie spoza małżeństwa, a także wskazać czy w skład majątku po zmarłym wchodziło gospodarstwo rolne.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
13. Jaki jest zakres odpowiedzialności współmałżonka za kredyt zaciągnięty wspólnie ze zmarłym współmałżonkiem?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się maż zmarłej. Wskazał, że oboje z małżonków zaciągnęli kredyt hipoteczny w banku, zobowiązując się solidarnie do jego spłaty. Do spadkobrania po zmarłej został powołany wyłącznie jej mąż, który rozważał odrzucenie spadku po zmarłej.
W pierwszej kolejności należy wskazać, iż w sytuacji, kiedy dochodzi do zaciągnięcia przez kredytobiorców solidarnego zobowiązania kredytowego, bank ma prawo według własnego wyboru dochodzić swojej wierzytelności zarówno od obojga, jak i indywidulanie od każdego z małżonków (por. art. 366 § 1 k.c.). Z istoty solidarności dłużników wynika, że wierzyciel ma prawo do żądania według swojego swobodnego uznania całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna.
Co istotne, odrzucenie spadku przez jednoczesnego współkredytobiorcę nie spowoduje wygaśnięcia obowiązku spłaty przez niego pozostałej części zobowiązania kredytowego. Nadal będzie on bowiem odpowiadać w całości za dług na podstawie zaciągniętej umowy kredytu. Nie należy zapominać, że odpowiedzialność kredytobiorców miała charakter odpowiedzialności solidarnej. Wobec tego, bank może dochodzić spłaty całości pozostałej części kredytu od żyjącego małżonka.
W razie zaciągnięcia zobowiązania solidarnego przez dłużników, śmierć jednego z nich nie będzie zatem wywoływać negatywnego skutku dla kredytodawcy. Nadal będzie on więc posiadać możliwość dochodzenia swojej należności od pozostałego dłużnika. Inne ujęcie wypaczałoby sens instytucji solidarności dłużników, której głównym celem jest zapewnienie ochrony interesu prawnego i majątkowego wierzyciela.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
14. Co dzieje się z umową poręczenia w razie śmierci kredytobiorcy?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się klient, który w przeszłości udzielił poręczenia spłaty kredytu przyznanego zmarłemu kredytobiorcy. Jeszcze przed śmiercią kredytobiorca zaprzestał terminowej spłaty kredytu, co spowodowało skierowanie wezwania do zapłaty do poręczyciela. Jednocześnie, poręczyciel wskazał, że wierzyciel wezwał do zapłaty również spadkobierców zmarłego.
Poręczenie jest umową, w której osoba trzecia zobowiązuje się spłacić dług, gdyby nie zrobił tego dłużnik. Zobowiązanie dłużnika i poręczyciela ma charakter zobowiązania solidarnego. Jeżeli więc w umowie poręczenia nie ustalono inaczej, wierzyciel może domagać się spłaty zobowiązania zarówno od dłużnika, jak i od poręczyciela.
Poręczyciel odpowiada za dług od chwili, gdy dłużnik w terminie nie wypełnił ciążącego na nim zobowiązania. Do powstania odpowiedzialności poręczyciela nie jest przy tym potrzebne dodatkowe zawiadomienie.
Co jednak istotne, śmierć dłużnika nie wywołuje skutku w postaci wygaśnięcia umowy poręczenia. Oznacza to więc, że śmierć kredytobiorcy nie spowoduje, że bank będzie zobligowany do dochodzenia swojej należności wyłącznie od spadkobierców kredytobiorcy – wciąż zobowiązanym do spłaty długu będzie poręczyciel.
Trzeba przy tym wskazać, że myśl art. 883 § 3 k.c., jeśli dojdzie do śmierci dłużnika, poręczyciel nie będzie mógł powoływać się na ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy wynikające z przepisów prawa spadkowego. Oznacza to więc, że śmierć dłużnika nie ma wpływu na dług oraz zakres odpowiedzialności poręczyciela. Poręczyciel nie posiada prawa, aby tak jak spadkobiercy zmarłego, powołać się na ograniczenia swojej odpowiedzialności za długi. Wynika to z faktu, że odpowiedzialność poręczyciela za zobowiązania zmarłego jest niezależna od odpowiedzialności spadkobierców dłużnika. Inaczej, wypaczałoby to sens umowy poręczenia, co skutecznie uniemożliwiałoby wierzycielowi możliwość pełnego zaspokojenia swoich roszczeń. Wobec tego, poręczyciel ponosi pełną odpowiedzialność za poręczone zobowiązanie, które winien zrealizować w takim stopniu, w jakim nie zostało spełnione przez dłużnika za jego życia.
Nie sposób nie wspomnieć, że wierzyciel ma prawo dochodzić swojej wierzytelności jednocześnie zarówno od spadkobierców zmarłego, jak i poręczyciela. Jak już bowiem podkreślono, odpowiedzialność za dług, w razie zawarcia umowy poręczenia, ma charakter odpowiedzialności solidarnej. W takim wypadku, wierzyciel ma prawo do żądania według swojego swobodnego wyboru całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna
Na marginesie wskazać należy, że w razie śmierci poręczyciela, za jego zobowiązanie będą odpowiadać spadkobiercy tej osoby. Dodatkowo, wierzyciel jest uprawniony do wszczęcia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym poręczycielu, aby ustalić krąg jego spadkobierców – osób odpowiedzialnych następczo za poręczenie, wskutek dziedziczenia.
Co równie istotne, poręczycielowi lub jego spadkobiercom, którzy dokonali spłaty należności dochodzonej przez wierzyciela kredytowego, przysługuje roszczenie regresowe od głównego pożyczkobiorcy, a w razie jego śmierci – od osób dziedziczących po nim. Oznacza to więc, że ma on prawo domagać się zwrotu na swoją rzecz całości kwoty pieniężnej, stanowiącej równowartość świadczenia, jakie poniósł on na rzecz banku w związku ze spłatą zadłużenia kredytowego.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
15. Kiedy może dojść do umorzenia kredytu po śmierci spadkodawcy?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się syn zmarłego spadkodawcy, który przed śmiercią posiadał zaciągnięty kredytu konsumencki w banku. Syn, z uwagi na niepełnosprawność, nie był w stanie podjąć żadnego stałego zatrudnienia. Chciał uzyskać informacje dotyczące instytucji umorzenia zadłużenia kredytowego po śmierci spadkodawcy.
W pierwszej kolejności należy wskazać, że kwestia umorzenia kredytu nie jest uregulowana wprost w żadnym z przepisów ustawy – prawo bankowe czy treści ustaw szczególnych, przykładowo ustawy o kredycie konsumenckim. Oznacza to więc, że umorzenie kredytu, a więc de facto długu, zależy wyłącznie od uznania samego banku.
Do umorzenia kredytu, niezbędne jest złożenie w banku stosownego wniosku. Osobą uprawnioną do wniesienia takiego wniosku są spadkobiercy zmarłego, którzy przyjęli spadek po zmarłym i odpowiedzialność za jego długi. Należy w nim wskazać dane wnioskodawcy, określić umowę kredytu oraz przyczyny, dla których bank powinien uwzględnić wniosek o umorzenie zobowiązania. Niezbędne będzie więc opisanie obecnej, trudnej sytuacji życiowej, finansowej lub zdrowotnej wnioskodawcy, ze względu na którą nie jest możliwe dokonanie spłaty kredytu zaciągniętego przez zmarłego.
Praktyka banków nie jest w tym zakresie jednolita i wiele zależy od ustalonych przez nie metod działania w tego typu sprawach. Każdy ze złożonych wniosków rozpatrywany będzie jednak indywidualnie. Dla wyniku załatwienia sprawy znaczenie ma szereg czynników, spośród których zasadniczym jest sytuacja życiowa spadkobiercy. Umorzenie zobowiązania nie jest więc czynnością, która następuje automatycznie i w każdym wypadku.
Wśród przyczyn, które mogą uzasadniać umorzenie przez bank zobowiązania kredytowego należy przykładowo wymienić niepełnosprawność spadkobiercy, jego długotrwałą chorobę, powodującą utratę przez niego możliwości uzyskiwania zarobku, śmierć jednego ze współkredytobiorców czy fakt, że kredytobiorca był jedynym żywicielem rodziny, a jego śmierć spowodowała całkowitą utratę dochodu dla pozostałych członków rodziny.
Co istotne, ze względu na to, że umorzenie kredytu zależy wyłącznie od woli banku, może mieć ono miejsce zarówno co do części, jak i całości zobowiązania. W razie więc częściowego umorzenia kredytu, niezbędne będzie uregulowanie jego pozostałej części. W wielu przypadkach, wraz z umorzeniem kredytu, dochodzi do zawarcia między bankiem i spadkobiercą stosownego porozumienia, na mocy którego strony ustalają zasady spłaty pozostałej należności na rzecz banku.
Należy także wspomnieć, że wraz z umorzeniem przez bank części lub całości kredytu, po stronie kredytobiorcy powstanie obowiązek opłacenia podatku dochodowego od osób fizycznych. Trzeba bowiem zaznaczyć, że umorzenie kredytu, nawet w jego części, stanowić będzie stanowić dla dłużnika przychód w rozumieniu przepisów prawa podatkowego.
Umorzenie przez bank kredytu lub jego części stanowi z perspektywy dłużnika świadczenie nieodpłatne. Wskutek jego otrzymania, został on zwolniony z obowiązku określonego wcześniej zobowiązania. Przychodem dłużnika będzie zatem brak uszczuplenia jego majątku. Do wyliczenia wysokości podatku należy wobec tego przyjąć równowartość długu umorzonego przez bank – to właśnie ta kwota będzie stanowić wartość dochodu osiągniętego przez kredytobiorcę w rozumieniu przepisów prawa podatkowego.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące usług podmiotów z rynku bankowo-kapitałowego? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 22 333 73 25 – w godzinach 12.00-16.00, od poniedziałku do piątku.
16. Kiedy może dojść do umorzenia kredytu po śmierci spadkodawcy?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady skierował się syn zmarłego przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą. Spadkobierca wskazał, że zwrócił się do banku z wnioskiem o podanie informacji o dacie wygaśnięcia rozliczeniowego rachunku bankowego swojego ojca. Zaznaczył, iż nie doszło do ustanowienia zarządu sukcesyjnego. Bank poinformował go jednak, że rachunek nadal istnieje, mimo śmierci spadkodawcy i braku ustanowienia zarządu sukcesyjnego.
W myśl art. 59a ust. 1 pkt 1 ustawy – prawo bankowe, umowa prowadzenia rachunku bankowego na rzecz osoby fizycznej zasadniczo ulega rozwiązaniu z dniem, w którym nastąpił zgon jego posiadacza. W przypadku rachunku bankowego prowadzonego na rzecz osoby fizycznej w związku z wykonywaną przez nią działalnością gospodarczą, sytuacja będzie jednak wyglądać odmiennie.
Zgodnie bowiem z treścią art. 59c ust. 1 ustawy – prawa bankowe, jeśli po śmierci przedsiębiorcy został ustanowiony zarząd sukcesyjny w rozumieniu ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz. U. poz. 1629 ze zm., dalej: ustawa o zarządzie sukcesyjnym), bank jest zobowiązany, aby nadal prowadzić rachunek należący do spadkodawcy.
Zarząd sukcesyjny jest rozwiązaniem prawnym, mającym na celu zapewnienie możliwości dalszego prowadzenia spraw przedsiębiorstwa spadkodawcy po jego śmierci. Wraz z utworzeniem zarządu sukcesyjnego, do działania zostaje powołany zarządca sukcesyjny. Do jego zadań należy wykonywanie praw oraz obowiązków zmarłego wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku (tj. od dnia śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego), jak również związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przez spadkodawcę przed jego śmiercią.
Co jednak szczególne, przepisy ustawy – prawo bankowe oraz ustawy o zarządzie sukcesyjnym stanowią niejako powtórzenie oraz rozwinięcie ogólnych zasad dziedziczenia majątku spadkodawcy, gwarantujących spadkobiercom zmarłego możliwość zachowania ciągłości prowadzenia przedsiębiorstwa. Należy bowiem podkreślić, że już z samej treści art. 922 § 1 oraz 2 k.c. wynika pośredni obowiązek prowadzenia przez bank rachunku bankowego przedsiębiorcy pomimo jego śmierci. Oznacza to więc, że wygaśnięcie umowy rachunku bankowego nie nastąpi z momentem śmierci przedsiębiorcy, nawet jeśli nie dojdzie do ustanowienia zarządu sukcesyjnego.
Trzeba jednak wspomnieć, że w treści umowy prowadzenia rachunku bankowego, zawartej między przedsiębiorcą a bankiem, strony mają możliwość zawarcia odpowiedniej klauzuli, zgodnie z którą umowa ulegnie rozwiązaniu wraz ze śmiercią posiadacza rachunku.
16. Czy śmierć posiadacza rozliczeniowego rachunku bankowego, prowadzonego w związku z jednoosobową działalnością gospodarczą, powoduje rozwiązanie umowy tego rachunku pomimo braku ustanowienia zarządu sukcesyjnego?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady skierował się syn zmarłego przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą. Spadkobierca wskazał, że zwrócił się do banku z wnioskiem o podanie informacji o dacie wygaśnięcia rozliczeniowego rachunku bankowego swojego ojca. Zaznaczył, iż nie doszło do ustanowienia zarządu sukcesyjnego. Bank poinformował go jednak, że rachunek nadal istnieje, mimo śmierci spadkodawcy i braku ustanowienia zarządu sukcesyjnego.
W myśl art. 59a ust. 1 pkt 1 ustawy – prawo bankowe, umowa prowadzenia rachunku bankowego na rzecz osoby fizycznej zasadniczo ulega rozwiązaniu z dniem, w którym nastąpił zgon jego posiadacza. W przypadku rachunku bankowego prowadzonego na rzecz osoby fizycznej w związku z wykonywaną przez nią działalnością gospodarczą, sytuacja będzie jednak wyglądać odmiennie.
Zgodnie bowiem z treścią art. 59c ust. 1 ustawy – prawa bankowe, jeśli po śmierci przedsiębiorcy został ustanowiony zarząd sukcesyjny w rozumieniu ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz. U. poz. 1629 ze zm., dalej: ustawa o zarządzie sukcesyjnym), bank jest zobowiązany, aby nadal prowadzić rachunek należący do spadkodawcy.
Zarząd sukcesyjny jest rozwiązaniem prawnym, mającym na celu zapewnienie możliwości dalszego prowadzenia spraw przedsiębiorstwa spadkodawcy po jego śmierci. Wraz z utworzeniem zarządu sukcesyjnego, do działania zostaje powołany zarządca sukcesyjny. Do jego zadań należy wykonywanie praw oraz obowiązków zmarłego wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku (tj. od dnia śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego), jak również związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przez spadkodawcę przed jego śmiercią.
Co jednak szczególne, przepisy ustawy – prawo bankowe oraz ustawy o zarządzie sukcesyjnym stanowią niejako powtórzenie oraz rozwinięcie ogólnych zasad dziedziczenia majątku spadkodawcy, gwarantujących spadkobiercom zmarłego możliwość zachowania ciągłości prowadzenia przedsiębiorstwa. Należy bowiem podkreślić, że już z samej treści art. 922 § 1 oraz 2 k.c. wynika pośredni obowiązek prowadzenia przez bank rachunku bankowego przedsiębiorcy pomimo jego śmierci. Oznacza to więc, że wygaśnięcie umowy rachunku bankowego nie nastąpi z momentem śmierci przedsiębiorcy, nawet jeśli nie dojdzie do ustanowienia zarządu sukcesyjnego.
Trzeba jednak wspomnieć, że w treści umowy prowadzenia rachunku bankowego, zawartej między przedsiębiorcą a bankiem, strony mają możliwość zawarcia odpowiedniej klauzuli, zgodnie z którą umowa ulegnie rozwiązaniu wraz ze śmiercią posiadacza rachunku.
17. Czy spadkobierca posiadacza rachunku bankowego, prowadzonego w związku z jednoosobową działalnością gospodarczą, ma prawo uzyskać dostęp do informacji o rachunku zmarłego prowadzonym w banku?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się wnuk zmarłego spadkodawcy, prowadzącego przed śmiercią jednoosobową działalność gospodarczą. Spadkobierca nie posiadał żadnych informacji na temat ewentualnych rachunków bankowych prowadzonych w bankach na rzecz zmarłego, jednak zakładał, że jeśli takowe istniały, to musiały być rachunkami prowadzonymi w związku z działalności gospodarczą jego dziadka. Wobec tego, zwrócił się do Rzecznika z prośbą o udzielenie porady w zakresie możliwości uzyskania informacji od banków o tym, czy jego dziadek miał z którymś z nich zawartą umowę prowadzenia rachunku bankowego.
Na podstawie art. 92bb ust. 1 ustawy – prawo bankowe, banki są zobowiązane do wspólnego prowadzenia Centralnej informacji o rachunkach bankowych (dalej: Centralna informacja). Centralna informacja zawiera dane na temat wszelkich rachunków bankowych prowadzonych w bankach. Co równie istotne, znajdują się w niej informacje dotyczące także rachunków prowadzonych w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Są w niej więc umieszczane dane dotyczące rachunków bankowych prowadzonych na rzecz przedsiębiorców w związku z podejmowaną przez nich działalnością gospodarczą.
Do uzyskania informacji z Centralnej informacji wymagane jest złożenie pisemnego wniosku. Może on zostać wniesiony w dowolnej placówce banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej działającej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Do jego złożenia nie jest wymagane, by zmarły posiadał rachunek w podmiocie rynku finansowego, za pośrednictwem którego wniesiono wniosek do Centralnej informacji.
Osobami uprawnionymi do złożenia wniosku do Centralnej informacji są spadkobierca zmarłego lub – jeśli ustanowiono zarząd sukcesyjny – zarządca sukcesyjny. Złożenie wniosku może zaś podlegać opłacie. Spadkobierca, wraz ze złożeniem wniosku, jest zobowiązany wykazać tytuł prawny dokumentujący fakt dziedziczenia po zmarłym (postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia). Zarządca sukcesyjny ma z kolei obowiązek przedłożyć wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, dotyczący jednoosobowej działalności gospodarczej prowadzonej przez zmarłego przed jego śmiercią, potwierdzający fakt ustanowienia zarządu sukcesyjnego oraz powołania tej osoby na zarządcę.
Informacje uzyskiwane z Centralnej informacji zawierają wykaz wszystkich rachunków bankowych zmarłego. Określony w niej zostaje bank lub spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowej prowadząca przedmiotowy rachunek należący do spadkodawcy, wraz ze wskazaniem jego numeru oraz informacją o ewentualnym dalszym prowadzeniu tego rachunek. Jeśli zmarły był współposiadaczem rachunku, wówczas informacja przekazywana z Centralnej informacji nie zawiera danych współposiadacza tego rachunku.
18. Czy posiadacz rachunku rozliczeniowego, prowadzonego w związku z jednoosobową działalnością gospodarczą, ma prawo złożyć dyspozycję wkładem na wypadek śmierci?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwrócił się przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą. Chciał on złożyć na rzecz swojej żony dyspozycję wkładem na wypadek śmierci z prowadzonego na jego rzecz rachunku rozliczeniowego, posiadanego w związku z działalnością gospodarczą. Bank poinformował go jednak, że złożenie takiej dyspozycji nie jest zgodne z obecnie obowiązującymi przepisami ustawy – prawo bankowe.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci, w myśli art. 56 ust. 1 ustawy – prawo bankowe, jest uprawnieniem przysługującym posiadaczowi oszczędnościowego rachunku bankowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego oraz rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej. Polega ona na złożeniu bankowi pisemnego polecenia realizacji wypłaty określonej ilości pieniędzy z rachunku bankowego po śmierci posiadacza rachunku na rzecz wskazanej przez niego osoby lub osób.
Jak wynika z powyższego, ustawodawca ściśle uregulował rodzaje rachunków bankowych, z których osoby fizyczne mogą dokonać dyspozycji. Takie ujęcie oznacza, że dokonanie polecenia dyspozycji, w świetle obowiązujących przepisów ustawy – prawo bankowe, nie jest dopuszczalne z rozliczeniowego rachunku bankowego.
Co jednak szczególne, nie pozbawia to przedsiębiorcy prawa złożenia dyspozycji wkładem na wypadek śmierci z innych posiadanych przez niego rachunków bankowych, wymienionych w art. 56 ust. 1 ustawy – prawo bankowe. Zgodnie z treścią przepisów ustawy – prawo bankowe, brak jest innych wyłączenia, które zakazywałyby osobie fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą możliwość złożenia dyspozycji wkładem na wypadek śmierci z posiadanego przez nią oszczędnościowego rachunku bankowego, rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej.
19. Czy wskutek braku dokonywania jakichkolwiek obrotów w ciągu dwóch lat na rachunku bankowym prowadzonym w związku z jednoosobową działalnością gospodarczą dojdzie do jego rozwiązania z mocy prawa?
Do Rzecznika Finansowego z prośbą o udzielenie porady zwróciła się córka zmarłego przedsiębiorcy, prowadzącego przed śmiercią jednoosobową działalność gospodarczą. Wskazała, że od dnia zgonu jej ojca upłynęły trzy lata. W ostatnim czasie uzyskała z banku informację, że rachunek bankowy jej ojca nadal jest aktywny, mimo tego, że nie znajdują się na nim żadne środki finansowe oraz nie dokonywano na nim jakichkolwiek obrotów przez cały okres ostatnich trzech lat. Zwróciła się do Rzecznika z zapytaniem o prawidłowość postępowania banku.
Art. 60 ustawy – prawo bankowe wprowadza ogólną zasadę dotyczącą wygaśnięcia umowy prowadzenia rachunku bankowego na rzecz osoby fizycznej, w sytuacji gdy posiadacz nie korzysta z tego rachunku. Aby doszło do wygaśnięcia umowy, o ile nie stanowi ona inaczej, łącznie muszą zostać spełnione dwie przesłanki. Po pierwsze, wygaśnięcie nastąpi, kiedy przez okres dwóch lat na rachunku nie dokonano na żadnych obrotów (np. nie zarejestrowano przelewów przychodzących czy wychodzących), poza ewentualnym dopisywaniem odsetek. Po drugie zaś, stan środków pieniężnych zgromadzonych na tym rachunku nie może przekraczać kwoty minimalnej wynikającej z treści przedmiotowej umowy prowadzenia rachunku.
Takie ujęcie prowadzi do wniosku, iż jeśli na rachunku bankowym, pomimo braku obrotów przez wspominany okres dwóch lat, będzie znajdować się ustalona w umowie minimalna kwota pieniędzy (lub większa), to do rozwiązania umowy rachunku bankowego nie dojdzie. I odwrotnie – jeśli brak korzystania przez posiadacza z rachunku bankowego będzie krótszy niż dwa lata, to umowa prowadzenia rachunku nadal będzie obowiązywać, nawet jeśli na rachunku będzie znajdować się kwota niższa od minimalnej.
Co jednak istotne, w doktrynie prawa bankowego powszechnie wyraża się pogląd, zgodnie z którym art. 60 ustawy – prawo bankowe nie powinien być wykorzystywany do rachunków bankowych prowadzonych na rzecz przedsiębiorców. Należy bowiem podkreślić, że w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej istnieje swoisty obowiązek posiadania przez przedsiębiorcę rachunku bankowego, związanego z podejmowaną przez niego działalnością. Oznacza to, że bank będzie obligowany do dalszego prowadzenia rachunku bankowego nawet w sytuacji, jeśli spełnione zostaną przesłanki wynikającego ze wskazanego przepisu ustawy – prawo bankowe.
20. Jak podzielić po śmierci pieniądze zgromadzone w OFE?
Do Rzecznika Finansowego trafiają zapytania dotyczące sposobu podziału środków zgromadzonych w OFE w przypadku śmierci posiadacza rachunku. Na przykład kwestii, jakie osoby są uprawnione do tych środków i w jakich częściach czy procedury wypłaty.
Te kwestie reguluje ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Przewiduje wypłatę środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego w związku z jego śmiercią w dwóch częściach. Pierwszą jest część należna małżonkowi zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego, drugą zaś jest część należna osobie wskazanej (uposażonej) przez zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego, a w przypadku braku osób wskazanych, spadkobiercom zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego.
Wypłata na rzecz małżonka zmarłego członka funduszu
Zgodnie z postanowieniem art. 131 ustawy, otwarty fundusz emerytalny dokonuje wypłaty transferowej połowy środków zgromadzonych na rachunku zmarłego na rachunek małżonka zmarłego w otwartym funduszu, w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. Jeżeli więc małżonkowie pozostawali w ustawowej wspólności majątkowej, a zatem nie miało miejsca żadne umowne ograniczenie wspólności, na rachunek małżonka, prowadzony w otwartym funduszu emerytalnym, zostanie przelana połowa środków zgromadzonych w trakcie małżeńskiej wspólność majątkowej. Jeżeli małżonek nie ma rachunku w otwartym funduszu emerytalnym i nie założy go samodzielnie, fundusz w którym gromadzone były środki, zobowiązany jest taki rachunek założyć (art. 131 ust. 3 w zw. z art. 128). Podstawą do wypłaty będą więc stosunki majątkowe potwierdzone odpowiednimi dokumentami, którymi mogą być akt małżeństwa wraz z oświadczeniem, iż nie doszło do zniesienia wspólności majątkowej lub, jeżeli do zniesienia wspólności doszło, umowa o zniesieniu małżeńskiej wspólności majątkowej.
Dokumenty i terminy
Wypłata dokonywana jest na podstawie wniosku, do którego dołączono odpis aktu zgonu, odpisu aktu małżeństwa oraz pisemne oświadczenie stwierdzające, czy do chwili śmierci członka funduszu nie zaszły żadne zmiany w stosunkach majątkowych między małżonkami (art. 131 ust. 2 ustawy). Wypłata dokonywana jest w terminach wskazanych dla wypłat transferowych, a zatem w miesiącach lutym, maju, sierpniu lub listopadzie, jednak nie wcześniej niż w terminie jednego miesiąca od przedstawienia dokumentów potwierdzających uprawnienie do wypłaty.
Uprawnieni lub spadkobiercy
Środki zgromadzone na rachunku zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego, które nie zostaną wypłacone małżonkowi ubezpieczonego, przekazywane są, zgodnie z postanowieniem art. 132 ustawy, osobom uposażonym przez zmarłego, a w przypadku ich braku wchodzą w skład spadku. Należy przypomnieć, iż przystępując do otwartego funduszu emerytalnego, członek funduszu może wskazać osoby upoważnione do otrzymania pozostałej części zgromadzonych środków. Wypłata dokonywana bezpośrednio na rzecz osoby wskazanej przez zmarłego następuje w formie wypłaty jednorazowej lub w formie wypłaty w ratach płatnych przez okres nie dłuższy niż 2 lata, zgodnie z pisemną dyspozycją osoby uprawnionej. Jeżeli osobą uprawnioną jest małżonek zmarłego członka funduszu, wówczas wypłata może być przekazana, jeśli takie będzie jego żądanie, na rachunek w otwartym funduszu emerytalnym. W myśl art. 132 ust. 4a ustawy, powyższe uprawnienia odnoszą się także do spadkobierców, którzy zobowiązani są jednocześnie do przedłożenia prawomocnego stwierdzenia nabycia spadku. Od kwoty wypłacanej w trybie art. 132 ustawy, odprowadzany jest 19 procentowy podatek dochodowy od osób fizycznych (art. 30a ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych). Nie jest przeszkodą w uzyskaniu powyższych środków fakt nie zawarcia umowy
z otwartym funduszem emerytalnym, ponieważ środki te mogą zostać przekazane na wskazany przez uprawnionego numer rachunku bankowego.
Co istotne, spadkobiercy nabędą prawo do wypłaty jedynie wówczas, gdy nie wskazano osoby uprawnionej lub osoba uprawniona zmarła przed członkiem otwartego funduszu emerytalnego.
Wypłata na rzecz małżonka
Wypłata na rzecz małżonka w związku z istniejącą wspólnością majątkową, dokonywana będzie w formie wypłaty transferowej na rachunek żyjącego małżonka w otwartym funduszu emerytalnym. Jeśli takiego rachunku małżonek nie posiada, otwarty fundusz emerytalny, którego członkiem był zmarły małżonek, taki rachunek utworzy i dokona na niego wypłaty transferowej. Utworzenie rachunku w otwartym funduszu emerytalnym przez małżonka zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego w celu przekazania na ten rachunek środków zgodnie z dyspozycją art. 131 ust. 1 ustawy, nie powoduje konieczności odprowadzania dalszych składek emerytalnych. Zgodnie bowiem z art. 129a ust. 3 ustawy, ubezpieczonym, którzy mimo uprawnienia nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego, a którzy uzyskali członkostwo w otwartym funduszu emerytalnym na podstawie art. 128, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie odprowadza na rachunek w otwartym funduszu emerytalnym części składki emerytalnej.
Co istotne, istnieje możliwość wypłaty w formie gotówkowej środków przekazanych na rachunek w otwartym funduszu emerytalnym, który został założony tylko i wyłącznie w celu dokonania podziału środków zgromadzonych na rachunku zmarłego. Możliwość wypłaty tak uzyskanych środków powstanie więc w razie jednego z trzech poniższych przypadków.
Po pierwsze, w razie złożenia wniosku wraz z decyzją przyznającą emeryturę, zaopatrzenie emerytalne, emeryturę dla rolników lub uposażenie w stanie spoczynku.
Po drugie, w razie nienabycia prawa do emerytury, o ile ukończyły 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn.
Po trzecie, w razie złożenia wniosku przez osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli zgromadzone na ich rachunku środki w kwocie ustalonej w dniu złożenia wniosku nie są wyższe od kwoty stanowiącej 150 % przeciętnego wynagrodzenia
Wypłata na rzecz uprawnionych lub spadkobierców
Otwarty fundusz dokonuje wypłaty środków należnych osobie wskazanej przez zmarłego w terminie 3 miesięcy, nie wcześniej jednak niż w terminie 1 miesiąca, od dnia przedstawienia funduszowi urzędowego dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby uprawnionej, z tym że wypłata środków przypadających małżonkowi zmarłego może być przekazana na jego żądanie na rachunek w otwartym funduszu. Wypłata dokonywana bezpośrednio na rzecz osoby wskazanej przez zmarłego następuje w formie wypłaty jednorazowej lub w formie wypłaty w ratach płatnych przez okres nie dłuższy niż 2 lata, zgodnie z pisemną dyspozycją osoby uprawnionej.
Powyższe zasady odnoszą także do spadkobierców, którzy dodatkowo obowiązani są przedłożyć funduszowi prawomocne stwierdzenie nabycia spadku.
Wypłata z subkonta w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych
Po realizacji wypłaty przez otwarty fundusz emerytalny, fundusz ten jest obowiązany zawiadomić Zakład Ubezpieczeń Społecznych o osobach, na rzecz których nastąpił podział środków zgromadzonych na rachunku zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego.
Środki przypadające małżonkowi zmarłego ubezpieczonego zostaną przekazane na jego subkonto. Jeżeli małżonek subkonta nie posiada, Zakład Ubezpieczeń Społecznych taki subkonto dla niego założy. Natomiast na rzecz osoby, której Zakład Ubezpieczeń Społecznych założył subkonto, jest dokonywana jednorazowa wypłata składek zewidencjonowanych na subkoncie, w przypadku gdy otwarty fundusz emerytalny dokonał tej osobie jednorazowej wypłaty środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na podstawie art. 129a ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Otwarty fundusz emerytalny jest obowiązany zawiadomić Zakład o dokonaniu jednorazowej wypłaty środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, w terminie 14 dni od dnia jej dokonania. Zakład dokonuje jednorazowej wypłaty składek zewidencjonowanych na subkoncie w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia.
Uprawnieni lub spadkobiercy otrzymają natomiast wypłatę w formie gotówkowej
W przypadku zmarłych posiadających subkonto, którzy jednak nie byli członkami otwartego funduszu emerytalnego, podziału dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, stosując odpowiednio przepisy ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. W takim wypadku wniosek o wypłatę należy złożyć bezpośrednio do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Ważne! Warto pamiętać, że podziałowi podlegają także środki zewidencjonowane na subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Co istotne, w takim wypadku podziału dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie informacji przekazanej przez otwarty fundusz emerytalny.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące Twoich pieniędzy zgromadzonych W OFE? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres [email protected]. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 508 810 370, w godzinach od 12.00 do 16.00 od poniedziałku do piątku
키워드에 대한 정보 upoważnienie na wypadek śmierci w banku
다음은 Bing에서 upoważnienie na wypadek śmierci w banku 주제에 대한 검색 결과입니다. 필요한 경우 더 읽을 수 있습니다.
이 기사는 인터넷의 다양한 출처에서 편집되었습니다. 이 기사가 유용했기를 바랍니다. 이 기사가 유용하다고 생각되면 공유하십시오. 매우 감사합니다!
사람들이 주제에 대해 자주 검색하는 키워드 Co to jest dyspozycja na wypadek śmierci? Jak właściwie zabezpieczyć najbliższych?
- Co to jest dyspozycja na wypadek śmierci
- dyspozycja na wypadek śmierci
- dyspozycja na wypadek śmierci a spadek
- dyspozycja na wypadek śmierci a zachowek
- dyspozycja na wypadek śmierci bank
- dyspozycja na wypadek śmierci podatek
- dyspozycja na wypadek śmierci prawo bankowe
- dyspozycja wkładem na wypadek śmierci
- dyspozycja wkładem na wypadek śmierci credit agricole
- jak złożyć dyspozycję na wypadek śmierci
- Jak złożyć dyspozycję na wypadek śmierci pko bp
Co #to #jest #dyspozycja #na #wypadek #śmierci? #Jak #właściwie #zabezpieczyć #najbliższych?
YouTube에서 upoważnienie na wypadek śmierci w banku 주제의 다른 동영상 보기
주제에 대한 기사를 시청해 주셔서 감사합니다 Co to jest dyspozycja na wypadek śmierci? Jak właściwie zabezpieczyć najbliższych? | upoważnienie na wypadek śmierci w banku, 이 기사가 유용하다고 생각되면 공유하십시오, 매우 감사합니다.
